روانشناس

آداب رفتار با همسر

آداب رفتار با همسر
نويسنده:آیت الله ابراهیم امینی

الف : وظائف بانوان

شوهردارى
شوهردارى يعنى مواظبت و نگهدارى شوهر. شوهردارى كار سهل ‏و آسانى نيست كه از هر زن بى‏لياقت و نادانى ساخته باشد، بلكه كاردانى و ذوق و سليقه و زيركى مخصوص لازم دارد، زنيكه بخواهد شوهردارى كند بايد دل او را بدست آورد، اسباب رضايت ‏خاطرش را فراهم سازد. مواظب ‏اخلاق و رفتارش باشد، به كارهاى نيك تشويقش كند، از كارهاى بد نگهداريش كند، مواظب بهداشت و حفظ الصحه و تغذيه او باشد. سعى كند او را به صورت يك شوهرآبرومند و محبوب و مهربان در آورد تا براى‏ خانواده‏اش بهترين سرپرست و براى فرزندانش بهترين پدر و مربى باشد. خداوند حكيم قدرت فوق العاده‏اى به زن عطا فرموده است. سعادت و خوشبختى خانواده در دست اوست، بدبختى خانواده نيزدر دست اوست.
زن ميتواند خانه را به صورت بهشت‏ برين در آورد، و ميتواند به ‏صورت جهنم سوزانى تبديلش سازد، ميتواند شوهرش را به اوج ترقى ‏برساند و ميتواند به خاك سياهش بنشاند. زن اگر به فن شوهردارى آشنا باشد و وظائفى را كه خدا برايش مقرر فرموده انجام دهد ميتواند از يك‏ مرد عادى بلكه از يك مرد بى‏عرضه و بى‏لياقت ‏يك شوهر لائق و آبرومند بسازد. يكى ازدانشمندان مينويسد: زن قدرت عجيبى دارد، مثل قضا و قدر است، هر چه بخواهد همانست.( در آغوش خوشبختى ص 142 )
اسمايلز ميگويد : اگر زن با تقوى و خوش خلق و كدبانويى در خانه‏ محقر و فقيرى باشد آن خانه را محل آسايش و فضيلت و خوشبختى‏ميسازد.
ناپلئون ميگويد: اگر ميخواهيد اندازه تمدن و پيشرفت ملتى را بدانيد به زنان آن ملت ‏بنگريد.
بالزاك ميگويد: خانه بى ‏زن عفيف، قبرستان است.
شوهردارى به قدرى در نظر اسلام اهميت داشته كه آنرا در رديف ‏جهاد در راه خدا قرار داده، حضرت على (علیه السلام) ميفرمايد: جهاد زن به اين‏است كه خوب شوهردارى كند. ( بحار الانوار ج 103 ص 252)
با توجه به اينكه جهاد در راه خدا براى ‏ترقى و عظمت اسلام و دفاع از كشورهاى اسلامى و اجراى عدالت ‏اجتماعى بزرگترين عبادت است ارزش شوهردارى معلوم ميشود.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: هر زنيكه بميرد در حاليكه شوهرش‏راضى باشد داخل بهشت ميشود.( محجة البيضاء ج 2 ص 70 ) رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: زن نميتواند حق خدا را ادا كند مگر اينكه‏ حق شوهرش را ادا كند.( مستدرك ج 2 ص 552)

محبت:
همه مردم تشنه دوستى و محبتند. دوست دارند محبوب ديگران ‏باشند. دل انسان به محبت زنده است. كسيكه بداند محبوب كسى نيست‏ خودش را بيكس و تنها ميشمارد. هميشه پژمرده و افسرده است. خانم‏محترم ، شوهر شما نيز از اين احساس غريزى خالى نيست. او هم تشنه‏ عشق و محبت است. قبلا از محبتهاى بى‏شائبه پدر و مادر برخوردار بود اما از آن هنگام كه پيمان زناشويى بستيد خودش را در اختيار تو قرار داد انتظار دارد محبتهاى آنها را جبران كنى و از صميم قلب دوستش بدارى.
شكسپير ميگويد: چيزيكه در زن قلب مرا تسخير ميكند مهربانى ‏اوست نه روى زيبايش. من زنى را بيشتر دوست دارم كه مهربانتر باشد.
خداوند بزرگ در قرآن شريف به محبت و علاقه‏ايكه در بين زن وشوهر وجود دارد اشاره فرموده آنرا يكى از آيات قدرت خويش شمرده ‏ميفرمايد:
يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريده تا بدانها آرامش پيدا كنيد و ميان شما دوستى و مهربانى نهاد. (سوره روم:21)
حضرت رضا عليه السلام فرمود: بعض زنها براى شوهرشان‏ بهترين غنيمت هستند: زنانيكه به شوهرشان اظهار عشق و محبت كنند. (مستدرك ج 2 ص 532)
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين زنان شما، زنهايى‏ هستند كه داراى عشق و محبت ‏باشند. (بحار ج 103 ص 235) امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى كسى را دوست دارى به او خبر بده. (بحار ج 74 ص 181)

احترام شوهر
هر كسى به شخصيت‏خويش علاقه‏مند است. خودش را دوست‏دارد. دلش ميخواهد ديگران به شخصيت او احترام بگذارند. هر كس‏شخصيت او را محترم بشمارد محبوبش واقع ميشود. ازتوهين كنندگان‏متنفر است. خانم محترم حب ذات و علاقه به احترام يك امر غريزى است ‏ليكن همه كس حاضر نيست احساس درونى شوهر شما را اشباع كند و به‏ وى احترام بگذارد. در خارج منزل با صدها افراد گوناگون و بى‏ادب‏ برخورد ميكند و بسا اوقاتی که مورد توهين قرار ميگيرد. و به شخصيتش لطمه‏ وارد ميشود. از شما كه يار و غمخوارش هستيد انتظار دارد اقلا در خانه ‏احترامش كنيد و شخصيت تحقير شده‏اش را زنده گردانيد. بزرگداشت او شما را كوچك نميكند ليكن به او نيرو و توانايى مى‏بخشد و براى كوشش ‏و فعاليت آماده‏اش ميگرداند. خانم گرامى به شوهرت سلام كن. هميشه با لفظ شما او را مخاطب قرار بده. موقع سخن گفتن كلامش را قطع نكن. جلو پايش برخيز و به او احترام كن. با ادب حرف بزن. بر سرش داد نزن. اگر با هم به مجلسى ميرويد او را مقدم بدار. او را با اسم صدا نزن بلكه با نام فاميل و لقب مخاطب قرار بده. در حضور ديگران از او تجليل و تعريف ‏كن. به فرزندانت‏ سفارش كن از پدرشان احترام كنند. و اگر بى‏ادبى كردند توبيخشان كن. در حضور مهمانها نيز احترامش بگذار و به اندازه آنها بلكه ‏زيادتر از او پذيرايى كن. مبادا در مجلس مهمانى وجود شوهرت را ناديده بگيرى و تمام توجهت ‏به مهمانها معطوف باشد. وقتى درب منزل را ميزند سعى كن خودت درب را باز نموده با لب خندان و چهره باز به استقبالش ‏بروى. آيا ميدانى همين عمل كوچك چه اثر نيكويى در روح شوهرت ‏خواهد گذاشت؟ شايد در خارج منزل با دهها مشكل مواجه بوده و با روح‏ پژمرده وارد منزل شود. استقبال كردن شما با لب خندان روح تازه‏اى در كالبد خسته او دميده دلش را آرامش ميدهد. ممكن است‏ خانمها از اين‏ سخن تعجب نموده بگويند: چه پيشنهاد عجيبى! زن به استقبال شوهر برود و خوش آمد بگويد! شخص بيگانه وغريبى نيست تا احتياجى به استقبال و خوش آمد داشته باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:  وظيفه زن اين است كه تا درب خانه به پيشواز شوهرش برود و به وى خوش آمد بگويد. (مستدرك ج 3 ص 551)
امام صادق عليه السلام فرمود: هر زنى كه از شوهرش احترام كند وآزارش نرساند خوشبخت و سعادتمند خواهد بود. (بحار ج 103 ص 253)
پيغمبر اسلام فرمود: زن موظف است ‏براى شوهرش طشت و حوله‏ حاضر كند و دستهايش را بشويد. (مستدرك ج 2 ص 551)

خوش اخلاق باش
كسيكه خوش اخلاق باشد، با مردم خوشرفتارى كند، با لب خندان‏ سخن بگويد، در مقابل حوادث و مشكلات بردبار باشد، محبوب همه است، دوستانش زيادند، همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد كنند، عزيز و محترم است، به ضعف اعصاب و بيماريهاى روانى مبتلا نميشود، بر مشكلات و دشواريهاى زندگى پيروز ميگردد، از زندگى لذت ميبرد، و برمعاشرانش خوش ميگذرد.
امام صادق عليه السلام فرمود: «هيچ زندگانى گواراتر از خوش ‏اخلاقى نيست.» (بحار ج 71 ص 389)
اما كسيكه بد اخلاق باشد، با صورت درهم كشيده با مردم ملاقات ‏كند، در مقابل حوادث و ناملايمات داد و فريادش بلند شود، بيخود داد و قال راه بيندازد، تند خو و بد زبان باشد زندگى تلخ و ناگوارى خواهد داشت، خودش هميشه ناراحت و معاشرينش در عذابند، مردم از او متنفر و از معاشرتش گريزانند، آب خوش از گلوى خودش و معاشرانش پائين‏ نميرود، خواب و خوراك درستى ندارد. براى انواع بيماريها مخصوصا ضعف اعصاب كاملا آمادگى دارد، هميشه اوقاتش تلخ و آه و ناله‏اش بلند است، دوستانش كم‏اند، محبوب كسى نيست.
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم بد اخلاق نفس خودش ‏را در رنج و عذاب دائم قرار ميدهد.» (بحار جلد 73 ص 298)
خوش اخلاقى براى همه لازم است مخصوصا براى زن و شوهر ضرورت دارد، زيرا هميشه با هم هستند و ناچارند با هم زندگى كنند. امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا به آدم خوش اخلاق ثواب‏ جهاد ميدهد، صبح و شب برايش ثواب نازل ميشود. (بحار ج 71 ص 377) »
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر زنيكه شوهرش را اذيت كند و اندوهگينش سازد از رحمت‏ خدا دور است. و هر زنيكه به شوهرش‏احترام بگذارد و آزارش نرساند و فرمانبردارش باشد خوشبخت و رستگار است‏». (بحار ج 103 ص 253)
به رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض شد:« فلان شخص زن خوبى است. روزها روزه دارد و شبها عبادت ميكند. ليكن بد اخلاق است ‏همسايگانش را آزار ميرساند». فرمود:«هيچ خير و خوبى ندارد. و از اهل دوزخ ميباشد (بحار ج 103 ص 253) ».

توقعات بيجا
امكانات مالى و درآمد همه افراد يكسان نيست. همه نميتوانند در يك سطح زندگى كنند. هرخانواده‏اى بايد حساب دخل و خرج خودشان را بكنند و بر طبق درآمدشان خرج كنند. انسان همه طور ميتواند زندگى‏كند. عاقلانه نيست كه براى تهيه امور غير ضرورى دست‏ به قرض و نسيه ‏بزند.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:«هر زنيكه با شوهرش‏سازگار نباشد و او را برچيزهائيكه فوق توانايى اوست وادار كند اعمالش ‏مورد قبول خدا واقع نميشود و در قيامت مورد غضب پروردگار جهان قرارميگيرد (بحار ج 103 ص 244) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هر زنيكه با شوهرش‏ ناسازگارى كند و به آنچه از جانب خدا رسيده قناعت ننمايد و بر شوهرش‏ سختگيرى كند و بيش از حد توانايى خواهش كند اعمالش قبول نميشود و خدا بر او خشمناك خواهد بود (بحار ج 76 ص 367)».
پيغمبر اسلام فرمود:«بعد از ايمان به خدا نعمتى بالاتر از همسرموافق و سازگار نيست (مستدرك ج 2 ص 532) ».

شوهرت را دلدارى بده
دشوارى زندگى بر دوش مرد است. مخارج خانواده را بهر طورشده بايد تامين كند، در خارج منزل با صدها مشكل مواجه ميشود، ممكن‏است مورد توهين يا توبيخ رئيس قرار بگيرد، ممكن است ‏با اذيت و كارشكنى همكارانش برخورد كند، ممكن است مطالباتش را نتواند وصول ‏كند، ممكن است محل چك و سفته‏هايش را نتواند تامين كند، ممكن است ‏به كسادى بازار و عدم درآمد برخورد نموده باشد ، ممكن است شغل‏ مناسبى پيدا نكند، گرفتاريهاى مرد يكى دو تا نيست، در زندگى روزمره با صدها از اين قبيل حوادث برخورد ميكند، آنهم نه يك مرتبه و دو مرتبه ‏بلكه دائما و پيوسته، كمتر اتفاق ميافتد روزيكه ناراحتى تازه‏اى نداشته‏ باشد، بيخود نيست كه عمر مردها غالبا كوتاهتر از زنهاست. آخر اعصاب‏ يكنفر چقدر ميتواند حوادث و ناراحتى‏ها را تحمل كند! انسان در اينگونه مواقع احتياج شديدى دارد به شخص دلسوز مهربانيكه  دلداريش بدهد و روح و اعصابش را تقويت كند.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«در دنيا چيزى بهتر از همسر شايسته وجود ندارد. زنيكه شوهرش از ديدار او مسرور و شاد گردد (بحار ج 103 ص 217)».
حضرت رضا عليه السلام فرمود:«يك دسته زنها آنهايى هستند كه ‏زياد بچه‏دار ميشوند، مهربان و با عاطفه هستند، در سختيها و پيش آمدهاى‏ روزگار، در امور دنيا و آخرت پشتيبان شوهرشان هستند، به زيان او كار نميكنند و گرفتاريهايش را زياده نميگردانند. (مستدرك ج 2 ص 534.) ».

سپاسگزار باش
امام صادق عليه السلام فرمود:« بهترين زنهاى شما زنى است كه‏ وقتى شوهرش چيزى آورد سپاسگزارى كند و اگر نياورد راضى باشد (بحار ج 103 ص 239)».
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«هر زنى كه به شوهرش بگويد: از تو خيرى نديدم تمام اعمالش باطل و از درجه اعتبار ساقط ميگردد. (شافى ج 2 ص 139) »
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«كسى كه از احسان مردم ‏قدردانى نكند شكر خداى را نيز بجاى نميآورد (وسائل ج 11 ص 542) ».

عيبجويى نكن
هيچكس بى‏عيب نيست، يا كوتاه است ‏يا دراز، يا سياه رنگ است ‏يا رنگ پريده، يا چاق است ‏يا لاغر اندام يا دهانش بزرگ است ‏يا چشمهايش كوچك، يا بينى‏اش بزرگ است ‏يا سرش طاس، يا تندخو است ‏يا ترسو، يا كم حرف است يا پر مدعا، يا دهانش بدبو است ‏يا پاهايش، يا بيمار است ‏يا پر خور، يا ندار است ‏يا بخيل، يا آداب زندگى را بلد نيست ‏يا بد زبان است، يا كثيف است ‏يا بى‏ادب.
از اين قبيل عيوب در هر مرد و زنى وجود دارد.
آرزوى هر مرد و زنى اينست كه همسر ايده‏آلى پيدا كند كه از تمام‏ عيوب و نواقص خالى بوده نقطه ضعفى نداشته باشد. ليكن كمتر اتفاق‏ ميافتد كه به مطلوب خيالى خويش دست‏ يابد.
رسولخدا فرمود:«عيبى بالاتر از اين نيست كه انسان عيوب ‏ديگران را ببيند اما از عيبهاى خودش غافل باشد (بحار-ج 73 ص 385)».
چرا يك عيب كوچك را به قدرى بزرگ ميكنى و در باره‏اش‏ غصه ميخورى كه بنياد زندگى وكانون انس و مودت را بر هم مى‏زنى؟
عاقل و با هوش باش، دست از هوسبازى و سبك مغزى بردار، عيبهاى ‏كوچك را نديده بگير، با اظهار محبت كانون خانوادگى را گرم كن تا از نعمت انس و محبت ‏برخوردار گردى، مواظب باش عيب شوهرت را نه در حضور و نه در غيابش بزبان نياورى زيرا رنجيده خاطر و مكدر ميگردد، در صدد عيبجويى بر ميآيد، محبت و علاقه‏اش كم ميشود، پيوسته در حال‏ جدال و ستيزه خواهيد بود، اگر با همين وضع به زندگى ادامه دهيد زندگى‏ ناگوارى خواهيد داشت، و اگر كار به طلاق و جدايى خاتمه يابد كه بدتر از بد.
البته اگر عيب قابل اصلاحى داشته باشد ميتوانى در صدد اصلاحش بر آيى، ليكن در صورتى امكان موفقيت دارى كه با نرمى و مدارا و صبر و حوصله و بصورت خيرخواهى و خواهش و تمنا رفتار كنى، نه به‏عنوان عيبجويى و اعتراض، سرزنش و ايراد، قهر و دعوا.

حجاب اسلامى
زن و مرد گر چه در بسيارى از امور اشتراك دارند ليكن امتيازات ‏ويژه‏اى نيز دارند. يكى ازامتيازات مهم آنان اينست كه زن موجودى است‏ ظريف و لطيف و زيبا و محبوب، زن دلبراست و مرد دلداده، زن جاذب ‏است و مرد مجذوب، مرد دوستدار است و زن دوست داشتنى. هنگاميكه‏ مرد با زنى ازدواج ميكند مى‏خواهد تمام خوبيها و زيبائيهاى اين موجود ظريف را در انحصار خويش ببيند. زنى را دوست دارد كه زيبائيها، دلبريها و طنازيها، شوخيها وخوشمزه‏گيها، و همه چيزش را در انحصار شوهرش ‏قرار دهد و نسبت ‏به مردان بيگانه جدا اجتناب نمايد. مرد بسيار غيور است و نمى‏تواند تحمل كند كه مرد بيگانه‏اى به همسرش نگاه كند يا با او در ارتباط و آميزش باشد، بگويد و شوخى كند و بخندد و چنين عملى را تجاوز به حق مشروع خويش ميداند. و از همسرش انتظار دارد كه با رعايت پوشش و حجاب اسلامى و با تقيد به ضوابط شرعى و قوانين ‏اخلاقى و با حفظ متانت و حجب و حياء اسلامى شوهرش را در اين‏ خواسته مشروع كمك و يارى نمايد. هر مرد مؤمن و غيورى چنين ‏خواسته‏اى را دارد. اگر همسرش به اين وظيفه اسلامى و اجتماعى عمل‏ كرد او نيز با آرامش خاطر زندگى ميكند و براى تامين نيازمنديهاى ‏خانواده‏اش تلاش مينمايد و بر محبتش اضافه ميگردد. و همين صفا و محبت ‏سبب ميشود كه او نيز به زنان بيگانه بى‏توجه باشد. اما اگر مرد مشاهده كرد كه همسرش تقيدى به حجاب و پوشش اسلامى ندارد و زيبائيهايش را در معرض ديد مردان بيگانه قرار ميدهد و با آنها نيز درارتباط و تماس است‏ شديدا ناراحت ميشود زيرا حق انحصارى خويش را تضييع شده و در معرض ديد ديگران مى‏بيند. و مسؤوليت اين امر را برعهده همسرش مى‏داند. چنين مردى همواره پريشان خاطر و بدبين است.
محبت و صفايش نسبت‏ به خانواده تدريجا كم ميشود.
بنابراين صلاح جامعه و بانوان در اين است كه پوشيده و محجوب ‏باشند و متين و بدون آرايش از منزل خارج شوند و زيبائيهاى خودشان را در معرض ديد همگان قرار ندهند.
رعايت ‏حجاب يك وظيفه اسلامى است. خدا در قرآن مى‏فرمايد: به زنان مؤمن بگو: از مردان بيگانه چشم بپوشند. و فروج و اندام خويشتن‏ را از نگاه ديگران محفوظ بدارند، و محل زيبائيها و زينتهاى خويش را براى اجانب آشكار نسازند، مگر آنچه را كه طبعا آشكار است (مانند صورت و دستها) و روسريهاى خودشان را بر سينه‏ها بيندازند (تا خوب‏ پوشيده شود) و زينت و جمالشان را جز براى شوهر و پدر و پدر شوهر و پسران خود و پسران شوهر، و برادران و فرزندان برادر و فرزندان خواهر...آشكار نسازند (14)
آرى رعايت‏حجاب و پوشش اسلامى از جهات مختلف به نفع‏ بانوان است:
1- بهتر مى‏توانند مقام و منزلت و ارزش وجودى خودشان را دراجتماع محفوظ بدارند، و خويشتن را از معرض ديد چشمهاى بيگانگان‏ نگه دارند.
2- بانوان با رعايت پوشش اسلامى بهتر مى‏توانند مراتب ‏وفادارى و علاقه خودشان را نسبت ‏به همسرشان به اثبات رسانند و در آرامش و صفا و گرمى خانواده كمك نمايند و از بوجود آمدن بدبينى واختلافات و مشاجرات جلوگيرى بعمل آورند. و در يك كلام، بهتر مى‏توانند دل شوهر را بدست آورند و جايگاه خويش را تثبيت نمايند.
3- با رعايت ‏حجاب اسلامى جلو چشم چرانيها و لذتجوئيهاى‏غير مشروع بصرى مردان بيگانه را مي گيرند و بدين وسيله از اختلافات و بدبيني هاى خانواده‏ها مى‏كاهند و به استحكام و ثبات و آرامش آنها كمك‏ مي نمايند.
4- با رعايت پوشش اسلامى بهترين كمك را به نسل جوان و مردان مجردى كه امكان ازدواج ندارند انجام ميدهند و از فسادها و انحرافها و ضعف اعصابهاى جوانان كه نتائج‏ سوئش در نتيجه عائد خود بانوان خواهد شد جلوگيرى ميكنند.
5- اگر همه بانوان حجاب اسلامى را كاملا رعايت نمايند، هرزنى كه همسرش از منزل خارج ميشود اطمينان دارد كه در برابر بد حجابيها و طنازيها و خودنمائيهاى زنان كوچه و بازار قرارنميگيرد- تا دلش را ببرند و از محبت و علاقه‏اش نسبت‏ به خانواده بكاهند.
آرى اسلام چون از آفرينش ويژه زن آگاه است و او را يك ركن‏ مهم اجتماع ميداند كه نسبت‏ به صلاح و فساد جامعه نيز مسؤليت دارد، ازاو مى‏خواهد كه در انجام اين مسؤليت‏ بزرگ فداكارى نمايد و با رعايت‏ حجاب اسلامى از مفاسد و انحرافهاى اجتماعى جلوگيرى كند و در ثبات‏ و آرامش و عظمت ملت ‏خويش بكوشد. و يقين بداند كه در انجام اين ‏مسؤوليت ‏بزرگ الهى بهترين پاداش را از خداوند بزرگ دريافت ‏خواهد نمود. خانم گرامى!ا گر به آرامش و ثبات خانواده و اعتماد و اطمينان‏ شوهرت علاقه دارى، اگر به مصالح واقعى جامعه بانوان مى‏انديشى، اگر به ‏سلامت روانى جوانان و جلوگيرى از انحراف و لغزش آنان فكر مى‏كنى، اگر مى‏خواهى بانوان را از معرض چشم چرانى بيگانگان و فريب دادن و به انحراف كشيدن آنان نجات دهى، و اگر مى‏خواهى رضايت‏ خدا را جلب‏ كنى و يك مسلمان مؤمن و فداكار باشى، پوشش و حجاب اسلامى را همواره رعايت كن. و زيبائيها و آرايش خودت را در معرض ديد بيگانگان‏ قرار نده. گر چه در داخل منزل و با خويشان نزديك باشد. داخل منزل و خارج آن، درمجالس مهمانى و در خارج فرقى ندارد. برادر شوهر، پسربرادر شوهر، شوهر خواهر شوهر، شوهر خواهر خودت شوهر عمه‏ات، شوهر خاله‏ات، پسر عمه‏ها، پسر دائيها، همه اينها به تو نامحرم هستند واجب است‏ حجاب اسلامى را رعايت كنى گر چه در منزل خودتان يا در مجلس مهمانى باشيد. اگر نسبت ‏به اينها حجاب را رعايت نكنى هم مرتكب ‏گناه ميشوى هم شوهرت را قلبا ناراحت ميكنى. ممكن است شوهرت بر زبان نياورد ولى يقين داشته باش كه ناراحت ميشود و به صفا و صميميت‏ خانوادگى شما لطمه وارد ميگردد.
اما نسبت ‏به محارم مانند، پدر شوهر و پدر خودت، برادر خودت، فرزندان برادر، فرزندان خواهر، رعايت‏حجاب لازم نيست. ليكن تذكر اين نكته لازم است كه بهتر است نسبت‏ به اينها هم تا حدى حريم قائل شوى. و آرايش كرده و با لباسهائى كه براى شوهرت مى‏پوشى، نزد اينها نيز ظاهر نشوى. گر چه شرعا جايز باشد. زيرا اكثر مردها حتى در اين‏ موارد ناراحت ميشوند، و حفظ اعتماد و آرامش قلبى آنها لازم و مفيد است و براى بقاء و ثبات و آرامش خانواده سودمند ميباشد.

خطاهاى شوهرت را ببخش
به غير از معصوم همه كس خطا و لغزش دارد. دو نفر كه با هم‏ زندگى ميكنند و از جهتى تشريك مساعى و همكارى دارند بايد لغزشهاى ‏يكديگر را ببخشند تا زندگى آنها ادامه پيداكند. اگر بخواهند در اين باره‏ سختگيرى كنند ادامه همكارى غير ممكن ميشود. دو نفر شريك، دو نفرهمسايه، دو نفر رفيق، دو نفر همكار، دو نفر زن و شوهر بايد در زندگى‏اجتماعى  داراى گذشت‏ باشند. هيچ زندگى اجتماعى به مقدار زندگى ‏خانوادگى احتياج به گذشت ندارد. اگراعضاء يك خانواده بخواهند سختگيرى بعمل آورند و خطاهاى يكديگر را تعقيب كنند يا زندگى آنها از هم مى‏پاشد يا بدترين زندگى را خواهند داشت.
خانم محترم، ممكن است از شوهر شما خطا يا خطاهايى صادرشود. ممكن است از روى خشم و غضب به شما اهانت كند. ممكن است ‏ناسزائى از دهانش بيرون آيد. ممكن است از خود بيخود شده شما را بزند، ممكن است ‏يك مرتبه به شما دروغ بگويد، ممكن است كارى را انجام دهد كه مورد پسند شما نباشد، از اين قبيل خطاها براى هر مردى‏ امكان دارد، اگر بعدا احساس كردى كه از كردار خويش پشيمان شده او را ببخش و موضوع را تعقيب نكن. اگرعذرخواهى كرد فورا قبول كن. اگر پشيمان شده ليكن زير بار عذرخواهى نمى‏رود در صدد نباش مجرميت وى ‏را به اثبات رسانى، زيرا به شخصيت او لطمه وارد ميشود، ممكن است ‏درصدد تلافى برآيد، خطاهاى شما را تعقيب كند، ممكن است كارتان به‏ نزاع و جدال و حتى جدائى بكشد اما اگر سكوت كردى و خطايش را ناديده گرفتى در شكنجه وجدان قرارمى‏گيرد و به طور مسلم از كردارخويش پشيمان خواهد شد، آنگاه شما را يك زن با گذشت فهميده فداكارعاقل خواهد شناخت، مى‏فهمد كه به زندگى و خانواده و شوهرعلاقه‏مند هستى، قدر ترا مى‏شناسد و محبتش چند برابر خواهد شد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن بد، عذر شوهرش را نمى‏پذيرد و خطاهايش را نمى‏بخشد (بحار جلد 103 ص 235) ».

در خانه هم تميز و زيبا باشيد
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:«هر زنيكه خودش را خوشبو كند و ازمنزل خارج شود تا به خانه بر نگردد از رحمت‏ خدا دور خواهد بود (بحار ج 103 ص 247) ».
رسول خدا فرمود : « بهترين زنان شما زنى است كه مطيع شوهرش‏باشد. براى او آرايش كند ولى زينتش را براى بيگانگان ظاهر نسازد. و بدترين زنان شما زنى است كه در غياب شوهرش زينت كند (بحار ج 103 ص 235) ».
خانم گرامى، بدست آوردن دل يك مرد آن هم براى هميشه كار ساده‏اى نيست. پيش خود نگو: او كه مرا دوست دارد پس چه احتياجى ‏دارم به سر و وضع خودم برسم و برايش دلربايى كنم؟ بايد عشق او را براى هميشه نگهدارى كنى.
يقين بدان كه شوهرت دوست دارد هميشه تميز و مرتب و زيبا باشى‏ و لو به زبان نياورد، اگر برطبق خواسته‏هاى باطنى او رفتار نكنى و در منزل ‏به خودت نرسى ممكن است در خارج منزل چشمش به زنان تميز آرايش‏كرده بيفتد و از تو دلسرد شده و از راه منحرف گردد، وقتى خانمهاى تميز و مرتب را ديد و آنها را با سر و وضع كثيف و نامرتب تو مقايسه كرد خيال‏ ميكند فرشتگانى هستند كه از آسمان نازل شده‏اند! تو هم در خانه برايش ‏آرايش كن و لباس خوب بپوش و دلبرى و طنازى كن تا بفهمد كه تو ازآنها كمتر نيستى بلكه بهتر و زيباتر هستى، درآنصورت مى‏توانى به دوام ‏عشق او اميدوار باشى و براى هميشه دلش را مسخر گردانى.
حضرت باقر عليه السلام فرمود:« بر زن لازم است‏ خودش را خوشبو كند، بهترين لباسهايش را بپوشد، به بهترين وجه زينت كند و با چنين وضعى صبح و شب با شوهرش ملاقات كند (بحار ج 103 ص 228) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:«زن نبايد آرايش و زينت را ترك ‏كند گر چه به يك گلوبند باشد، نبايد دستش را بدون خضاب بگذارد گر چه ‏به كمى از حنا باشد، حتى زنهاى پير هم نبايد زينت و آرايش را ترك‏ نمايند (شافى ج 2 ص 138) ».

مديريت او را بپذير
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن خوب به حرف شوهرش‏ گوش ميدهد و مطابق دستوراتش عمل ميكند». (بحار ج 103 ص 235)
زنى از رسول خدا پرسيد:«زن نسبت‏ به شوهرش چه وظيفه‏اى ‏دارد؟ فرمود: بايد از وى اطاعت كند و از فرمانش تخلف ننمايد (بحار ج 103 ص 248) ».
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«بدترين زنها زن لجباز و يك دنده است (مستدرك ج 2 ص 532) ».
رسول خدا فرمود:«بدترين زنها كسانى هستند كه هم نازا و هم كثيف و لجباز و نافرما نباشند (شافى ج 2 ص 129) ».

نظافت
يكى از وظائف مهم خانه‏دارى تميز كردن منزل و اسباب و لوازم ‏زندگى است. نظافت‏ به بهداشت و حفظ سلامتى اهل خانه كمك ميكند و جلو بسيارى از بيماريها را ميگيرد. زندگى كردن در خانه تميز مسرت‏بخش ‏و دل‏پذير است، مرد را به سوى منزل متمايل ميسازد، اسباب آبرو و سربلندى خانواده است، بدين جهت رسول خدا فرمود:«دين بر نظافت پايه‏گذارى شده است.» (محجة البيضاء ج 1 ص 166)
شارع مقدس اسلام درباره نظافت ‏سفارشهاى زيادى نموده كه به ‏پاره‏اى از آنها از باب نمونه اشاره ميشود:
امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا زيبا بودن و زينت كردن را دوست دارد . و تظاهر به ندارى و فقر را مكروه دارد. دوست دارد آثار نعمتهايش را بر بنده‏اش ببيند. لباسش نظيف و پاكيزه باشد، بوى خوش‏ استعمال كند. خانه‏اش را زينت نمايد. خانه و اطرافش را جاروب كند. قبل ‏از غروب چراغ را روشن كند. زيرا اين عمل فقر را از خانه دور ميكند و روزى را زياد ميگرداند (بحار ج 79 ص 300) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم كثيف بد بنده‏اى است‏» (بحار ج 76 ص 175) .
حضرت على عليه السلام فرمود:«تارهاى عنكبوت را از خانه‏هايتان بگيريد زيرا ترك كردن آنها باعث ندارى ميشود» (شافى ج 1 ص 208) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«خاكروبه‏ها را شب در خانه ‏نگذاريد بماند زيرا جايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 175) .
پيغمبر اسلام فرمود:«خاكروبه‏ها را پشت درب منزل نريزيد زيرا جايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 177) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«لباس انسان بايد هميشه ‏پاكيزه و تميز باشد» (شافى ج 1 ص 208) .
پيغمبر اكرم فرمود:«دستمال چرب را در خانه نيندازيد زيرا جايگاه‏شيطان ميشود» (شافى ج 1 ص 215) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«شستن ظرفها و تميز كردن ‏اطراف خانه روزى را زياد ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ظرفها را بدون روپوش‏ نگذاريد زيرا شيطان آب دهن در آنها انداخته از آنها استفاده ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ميوه‏ها داراى سمومى هستند. آنها را خوب بشوييد آنگاه ميل كنيد» (شافى ج 2 ص 124) .
حضرت كاظم عليه السلام فرمود:«يك روز در ميان، به حمام رفتن ‏انسان را فربه ميكند» (شافى ج 1 ص 209) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«اگر بر امتم دشوار نميشد واجب ميكردم در موقع هر وضويى مسواك كنند» (شافى ج 1 ص 210) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:« ناخن گرفتن در روز جمعه از بيمارى جذام و جنون و پيسى و كورى جلوگيرى ميكند» (شافى ج 1 ص 211) . روايت‏شده كه:«زير ناخنها خوابگاه شيطان است‏».
حضرت على عليه السلام فرمود:«شستن دستها قبل از غذا و بعد از آن عمر را زياد ميگرداند و از چركين شدن لباسها مانع ميشود و چشم را نورانى ميگرداند» (شافى ج 2 ص 123) .

وظائف مردان

سرپرست‏خانواده
زن و شوهر دو ركن بزرگ خانواده هستند ليكن مرد بدان جهت كه ‏آفرينش ويژه‏اى دارد و از جنبه تعقلات قوى‏تر است ركن بزرگ و سرپرست‏ خانواده محسوب ميشود.
خداوند بزرگ نيز او را به عنوان قيم و سرپرست‏ خانواده شناخته ‏در قرآن كريم ميفرمايد: مردها سرپرست زنان ميباشند، زيرا خدا بعض‏ كسان را بر بعض ديگر برترى داده است (سوره نساء آيه 34) . چون بدين مقام شناخته شده طبعا وظائف سنگين‏تر و دشوارترى‏ هم خواهد داشت. اوست كه ميتواند با تدبيرات عاقلانه خويش خانواده را به بهترين ‏وجه اداره كند و اسباب خوشبختى و سعادت آنان را فراهم سازد و محيط خانه را همانند بهشت‏ برين مرتب و منظم گرداند، و همسرش را به صورت‏ فرشته‏اى در آورد . رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:مرد سرپرست ‏خانواده ‏است و هر سرپرستى نسبت ‏به زير دستانش مسؤوليت دارد (مستدرك جلد 2 ص 550) . مردى كه مدير خانواده است ‏بايد بدين نكته توجه داشته باشد كه زن نيز انسانى است مانند مرد. خواسته‏ها و آرزوها و حق حيات و آزادى ‏دارد. بايد بداند كه زن گرفتن به معناى برده گرفتن نيست‏ بلكه به معناى ‏انتخاب شريك در زندگى و يار و مونس گرفتن است. بايد به خواسته‏هاى ‏درونى و آرزوهاى او نيز توجه داشته باشد. چنان نيست كه مرد مالك ‏مطلق زن و مطلق العنان باشد. زن نيز حقوقى بر گردن شوهر دارد.
خداوند بزرگ در قرآن مجيد ميفرمايد: همانطور كه زنها نسبت‏ به‏ شوهرانشان وظائفى دارند حقوقى هم بر گردن آنها دارند و مردان را بر آنها برترى هست (سوره بقره آيه 228) .

زن‏دارى
چنانكه شوهردارى بزرگترين وظيفه يك بانوى خانه‏دار بوده در شريعت اسلام در رديف جهاد قرار گرفته است همچنين زن‏دارى بزرگترين ‏و ارزنده‏ترين عمل يك مرد زن دار بوده راز سعادتمندى خانواده ميباشد.
اما زن‏دارى كار آسانى نيست ‏بلكه رموزى دارد كه هر كس كاملا بدانها آشنا باشد ميتواند همسرش را مطابق دلخواه به صورت يك بانوى ايده‏آل‏ بلكه فرشته رحمت درآورد.
مردي كه بخواهد واقعا زن‏دارى كند بايد اخلاق و روحيات همسرش ‏را كاملا بدست آورد، از خواسته‏هاى درونى و تمايلات نفسانى او آگاه شود و بر طبق آنها برنامه زندگى را مرتب سازد. به وسيله اخلاق و رفتار خويش‏ چنان در او نفوذ كند و دلش را بدست آورد كه به خانه و زندگى دلگرم شده ‏از روى عشق و علاقه خانه‏دارى كند.
زن‏دارى كلمه جامع و مبهمى است كه احتياج به شرح و توضيح ‏دارد. در مباحث آينده مورد شرح و بسط قرار خواهد گرفت.

مهرورزى كن
زن كانون محبت و يك موجود صد در صد عاطفه‏اى است. از وجودش مهر و محبت ميبارد.
حيات و زندگى او به عشق و علاقه بستگى دارد. دلش ميخواهد محبوب ديگران باشد. هر چه محبوبتر باشد شاداب‏تر خواهد بود. براى ‏بدست آوردن محبوبيت تا سر حد فداكارى كوشش ميكند. اگر بداند محبوب كسى واقع نشده خودش را شكست ‏خورده و بى ‏اثر پنداشته دائما پژمرده و افسرده خواهد بود. بدين جهت ميتوان به طور قطع مدعى شد كه ‏بزرگترين رمز زن‏دارى اظهار محبت و علاقه است.
مهر و محبت ‏خانوادگى از همه چيز ارزش‏دارتر است ‏بدين جهت‏ خداوند بزرگ در قرآن مجيد آنرا يكى از آثار قدرت و نعمتهاى بزرگ ‏شمرده بر بندگان منت نهاده ميفرمايد:
«يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريد تا با آنان انس ‏بگيريد. و در ميانتان محبت و مهربانى افكند. و در اين موضوع براى اهل ‏تفكر آياتى هست (سوره روم آيه 31) ».
امام صادق عليه السلام فرمود: زن از مرد آفريده شده و تمام‏ توجهش به سوى مردها معطوف ميباشد. پس همسرانتان را دوست ‏بداريد (بحار جلد 103 ص 226) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كس از دوستان ما باشد به‏ همسرش بيشتر اظهارمحبت ميكند (بحار جلد 103 ص 223 ) . رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر چه ايمان انسان كاملتر باشد به ‏همسرش بيشتر اظهار محبت مينمايد (بحار جلد 103 ص 228) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود: يكى از اخلاق پيمبران اينست كه نسبت ‏به همسرانشان محبت دارند (بحار جلد 103 ص 236).
پيغمبر فرمود: اين سخن مرد كه به همسرش ميگويد: واقعا ترا دوست دارم، هرگز از قلبش خارج نخواهد شد (شافى جلد 2 ص 138) .
گر چه محبت‏ بايد از صميم قلب باشد تا در دل طرف اثر بگذارد، زيرا دلها با هم راه دارند ، ليكن به محبت قلبى تنها هم نبايد اكتفا كرد، بلكه ‏لازم است صريحا آنرا اظهار نمود. در صورتى ميتوان انتظار نتيجه داشت ‏كه آثار محبت در زبان و افعال و رفتار شخص نمايان باشد.
صريحا و بدون احتياط به همسرت اظهار عشق و علاقه كن: در حضور و غياب از وى تعريف كن، اگر به سفر رفتى برايش نامه بنويس و از درد فراق بنال. گاهى برايش تحفه‏اى خريده تقديمش كن. اگر دسترسى ‏به تلفن دارى گاه گاهى از احوالش جويا شو.

به همسرت احترام بگذار و خوش اخلاق باش
زن نيز مانند مرد خودش را دوست دارد و به حفظ شخصيت‏خويش علاقه‏مند است.
دوست دارد محترم و گرامى باشد. از تحقير و توهين رنجيده خاطرميگردد. اگر مورد احترام قرار بگيرد احساس شخصيت نموده و به كار و زندگى دلگرم ميشود. از احترام و احترام كننده خوشش ميآيد، از توهين و توهين كننده متنفر ميباشد.
آقاى محترم! همسرت حتما از شما انتظار دارد كه بيش از ديگران ‏به وى احترام بگذارى. البته حق دارد چنين انتظارى را داشته باشد. زيرا ترا شريك زندگى و بهترين يار واقعى خويش ميداند.
حضرت صادق (علیه السلام) از پدرش نقل كرده كه فرمود: هر كس زن ‏گرفت‏ بايد او را گرامى و محترم بشمارد (بحار جلد 103 ص 224) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: هر كس مسلمانى را گرامى بدارد خدا او را گرامى خواهد داشت (بحار جلد 74 ص 303) . پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: زنان را گرامى نميدارند مگر افراد بزرگوار، و به آنان توهين نميكنند جز مردم پست و فرومايه.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: هر كس به خانواده‏اش توهين كند خوشى ‏زندگى را از دست‏ خواهد داد (مواعظ العدديه ص 151) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: كاملترين مردم از جهت ايمان، خوش اخلاق‏ترين آنها ميباشد. بهترين شما كسى است كه نسبت‏ به‏خانواده‏اش احسان كند. (بحار ج 103 ص 226)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: هيچ عملى بهتر از اخلاق خوب نيست. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق عليه السلام فرمود: نيكوكارى و حسن خلق خانه‏ها را آباد و عمرها را زياد ميكند. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق (ع) فرمود: شخص بد اخلاق خودش را در عذاب‏ ميدارد. (شافى ج 1 ص 176)
لقمان حكيم فرمود: مرد خردمند بايد در بين خانواده‏اش مانند كودك باشد و رفتار مردانه را براى خارج منزل بگذارد. (محجة البيضاء ج 2 ص 54)
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: عيشى بهتر از خوش اخلاقى نيست. (بحار ج 71 ص 389)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: اخلاق خوب نصف دين ميباشد. (بحار ج 71 ص 385)
وقتى سعد بن معاذ كه يكى از اصحاب بزرگ رسول خدا و مورد احترام آنجناب بود درگذشت رسول اكرم مانند صاحبان عزا با پاى برهنه ‏در تشييع جنازه‏اش شركت نمود. بدست مبارك خويش جنازه را در قبر نهاده روى آنرا پوشاند. در آنهنگام مادر سعد كه آن همه احترام را از رسول‏خدا مشاهده نمود فرزندش سعد را مخاطب قرار داده گفت:اى سعد بهشت گوارايت ‏باد.
پيغمبر اكرم فرمود:اى مادر سعد! اين چنين مگو. زيرا سعد را د رقبر فشار سختى وارد شد. بعدا علت فشار قبر سعد را از آنحضرت‏ پرسيدند. فرمود: علتش آن بود كه با خانواده‏اش بداخلاقى ميكرد (بحار ج 73 ص 298) .

لغزشهايش را نديده بگير
بشر جائز الخطاست. جز معصوم همه كس در زندگى اشتباه و لغزش دارد. ممكن است از روى جهالت و نادانى كارهاى ناروايى را انجام دهد. در اين جهت ‏بين زن و مرد فرقى نيست. براى زن در زندگى ‏زناشويى حتما لغزشها و اشتباهاتى اتفاق خواهد افتاد. ممكن است از باب ‏نادانى يا عدم توجه يا شدت عصبانيت، نسبت‏ به شوهرش بى‏ادبى كند. ممكن است ‏حرف نيشدار يا زشتى از دهانش خارج شود. ممكن است از حال طبيعى خارج شود و داد و قال راه بيندازد . ممكن است ‏بدون اجازه‏ شوهر بلكه با نهى او كاري را انجام دهد. ممكن است در اثر بى‏احتياطى يا نادانى يا بى‏توجهى يك ضرر مالى وارد سازد. و دهها از اين قبيل امور كه ‏كم يا بيش براى هرخانواده‏اى اتفاق خواهد افتاد.
البته در اين جهت ترديد نيست كه زن و شوهر بايد همديگر را راضى نگه دارند و از كارهايي كه اسباب كدورت و دلخورى است جدا اجتناب نمايند. ليكن كمتر اتفاق ميافتد كه زن و شوهراصلا خطا و لغزش ‏نداشته باشند.
بعضى از مردها خيال ميكنند كه در مورد خطاها و لغزشهاى زن و لوخيلى كوچك باشد بايد كاملا سختگيرى و مؤاخذه كرد تا تكرار نشود.
امام سجاد عليه السلام فرمود: حق زن بر تو اينست كه نسبت ‏به او مهربانى كنى زيرا زير دست تو مى‏باشد. و طعام و لباسش بدهى. و نادانيهايش را ببخشى (بحار ج 74 ص 5) .
از امام صادق (علیه السلام) سئوال كردند زن چه حقى بر شوهرش دارد كه‏ اگر آن را ادا كند نيكوكار شمرده مى‏شود؟ فرمود:غذا و لباسش را بدهد و كارهايى را كه از باب نادانى انجام مى‏دهد ببخشد (شافى ج 2 ص 139) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: مثل زن مثل استخوان كج است كه اگر بحال خودش گذاشتى مى‏توانى از آن استفاده كنى ليكن اگر خواستى صافش كنى خواهد شكست (وسائل ج 14 ص 123) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود: كسيكه زير دستانش را بخاطر خطاهاى ‏كوچك تنبيه كند نبايد انتظار بزرگى و رياست داشته باشد (بحار ج 75 ص 272) .

تنبيه
زن و شوهر گر چه يك زندگى مشترك خانوادگى را تشكيل‏ ميدهند و بايد در اداره امور منزل تشريك مساعى نمايند ليكن بهر حال در بعض موارد اختلاف سليقه هم دارند. مرد ميل دارد تمام امور خانواده ‏مطابق خواست‏ خودش انجام بگيرد و زن مطيع او باشد، بر عكس زن هم‏ همين خواست و تمايل را دارد. در اينجاست كه صدور اوامر و نواهى از طرفين آغاز ميشود ومخالفت‏ها و كشمكش‏ها شروع مى‏گردد. بهترين راه حل اينست كه زن و شوهر دست از امر و نهى بردارند و در موارد اختلاف با مشورت و تبادل نظر به تفاهم برسند، و اگر دست از زورگوئى و لجبازى بر دارند غالبا به تفاهم مى‏رسند و مشكلى بوجود نخواهد آمد. ليكن ‏هيچيك از آنها حق ندارد عقيده‏اش را بر ديگرى تحميل كند و او را مجبور نمايد كه مطابق دستورش عمل كند، و در صورت تخلف حق ندارد توبيخ يا تنبيهش كند. ليكن بعضی مردها به بهانه اينكه قيم و سرپرست‏ خانواده هستند چنين حقى را براى خودشان قائل هستند. به خودشان حق‏ ميدهند كه مطابق دلخواهشان امر و نهى كنند. و همسرانشان را موظف ‏ميدانند كه مطيع دستوراتشان باشند و هرگز تخلف نكنند. و در صورت ‏تخلف او را مورد عتاب و خطاب و توبيخ و تهديد قرار ميدهند. و چنين ‏رفتارى را حق خويش مى‏پندارند. حتى گاهى به ضرب و شتم و اذيت اقدام‏ مينمايند. در صورتيكه مرد حق اذيت و آزار و كتك زدن به همسرش را ندارد. مردان زمان جاهليت كه از عاطفه و انسانيت كم بهره بودند همسران ‏خودشان را مورد اذيت و آزار و ضرب و شتم قرار ميدادند و پيامبر اسلام ‏براى جلوگيرى از اين عمل زشت به پا خواست و فرمود:هر مردى كه‏ بصورت همسرش سيلى بزند. خدا بفرشته مامور دوزخ (مالك) دستورميدهد كه در دوزخ هفتاد سيلى بر صورتش بزند. و هر مردى كه دستش را بر موهاى زن مسلمانى بگذارد (براى اذيت موى سرش را بگيرد) دردوزخ‏ دستش با ميخهاى آتشين كوبيده ميشود (مستدرك جلد 2 ص 550) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله زدن زنان را نهى كرد مگر درمورديكه تنبيه واجب باشد (مستدرك جلد 2 ص 550) .
پيامبر گرامى اسلام فرمود: هر مرديكه همسرش را كتك بزند- و بيش از سه ضربه باشد- خدا او را در قيامت در حضور خلائق نگه ميدارد و رسوايش ميسازد. و خلق اولين و آخرين چنين مردى را تماشا ميكنند. (مستدرك جلد 2 ص 550) پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: تعجب ميكنم از مرديكه‏ همسرش را كتك مى‏زند در صورتيكه خودش در كتك خوردن سزاوارتر از همسرش ميباشد. اى مردم! زنانتان را با چوب نزنيد، زيرا قصاص‏دارد. (بحار الانوار جلد 103 ص 249)
مرديكه همسرش را كتك بزند بر او ستم كرده و ستمگر، هم در اين‏ جهان و هم در جهان آخرت بكيفر خواهد رسيد. آن هم ظلم به فرد ناتوانيكه ‏با صدها اميد و آرزو به خانه شوهرآمده. بدان اميد آمده كه در پناه او آرامش و آسايش بجويد. به مردى پناه آورده كه حامى و غمخوار او باشد و در مشكلات ياريش كند. زن امانتى است از جانب خدا كه به مرد سپرده‏ ميشود. آيا كسى با امانت الهى چنين رفتار ميكند؟! امير المؤمنين‏عليه السلام فرمود: زنان به نزد مردان به امانت گذارده ميشوند. زیرا مالك نفع و ضرر خودشان نيستند.آنها نزد شما امانتهاى خدا هستند. آزارشان نرسانيد و بر آنها سخت نگيريد. (مستدرك جلد 2 ص 551)
مردي كه همسرش را مورد ضرب و شتم قرار ميدهد بر روح او ضربه‏اى وارد ميسازد و عقده‏اى بوجود مى‏آورد كه به سادگى قابل رفع ‏نخواهد بود. صفا و محبت‏ خانوادگى را از بين مى‏برد. من نميدانم با چنين همسر كتك خورده و تحقير شده‏اى چگونه مى‏توان روابط همسرى ‏برقراركرد؟ واقعا خجالت دارد!!
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: آيا يكى از شما همسرش را مى‏زند سپس او را در آغوش مى‏گيرد؟! (وسائل جلد 14 ص 119)
بنابراين در مواردي كه شوهر حقى بر همسرش ندارد شرعا و قانونا و اخلاقا مجاز نيست او را به كارى مجبور سازد و در صورت تخلف به تنبيه ‏و كتك اقدام نمايد. مثلا زن شرعا موظف نيست كه امور خانه‏دارى را انجام دهد. مانند نظافت منزل، طبخ غذا، شستن لباس و ظرفها، بچه‏دارى و هم چنين خياطى، قالى بافى، گلدوزى و ديگر كارها، گر چه بانوان با ميل و رغبت كارهاى منزل را انجام ميدهند و در اين باره هم حرفى ندارند، ليكن ‏وظيفه آنها نيست. شوهر بايد از همسرش در برابر انجام اين كارها تشكر وقدردانى نمايد. و بدين وسيله او را تشويق نمايد. ولى اگر بعض كارها را انجام نداد يا ناقص انجام داد، مرد حق ندارد او را مورد تنبيه و توبيخ و ضرب و شتم قرار دهد.
اسلام فقط تنبيه را در جائى تجويز ميكند كه حقى از شوهر تضييع‏ ميشود. و آن در دو مورد است:
اول- مرد شرعا و قانونا حق دارد از همسرش بهره جنسى بگيرد و از انواع تمتعات و لذتها استفاده كند. زن شرعا و قانونا موظف است دربرابر اين خواسته مرد تمكين نمايد. و خويشتن را در اختيار او قرار دهد.
اگر زن تمكين نمود مشكلى بوجود نخواهد آمد. اما اگر از انجام‏ خواسته‏هاى مرد امتناع ورزيد، در اينصورت بهتر است مرد، ابتداء با نرمى و ملايمت و حتى تقديم هديه دل همسرش را بدست آورد و به كام‏جوئى نائل‏ گردد. ولى اگر احساس كرد كه زن قصد اذيت و لجبازى دارد و به هيچ وجه‏ تمكين نميكند، و مرد هم تاب تحمل ندارد، در يك چنين موردى مرد حق ‏دارد به تنبيه متوسل شود. آنهم با رعايت احتياط و حفظ سلسله مراتب، در چنين موردى قرآن مى‏گويد:همسرانى را كه احساس ميكنيد از تمكين در برابر خواسته شما (تمتعات جنسى)امتناع مى‏ورزند، ابتداء آنها را پند و موعظه بدهيد، سپس در بستر از آنها جدا شويد سپس آنها را بزنيد. پس‏اگر اطاعت نمودند بر آنان ستم روا نداريد. بدرستي كه خدا عالى و بزرگ‏ است (سوره نساء آيه 34)
چنانكه ملاحظه مى‏فرمائيد، خداوند متعال در اين آيه ، به شوهر اجازه ميدهد كه همسرش را كه در برابر خواسته‏هاى مشروعش، يعنى ‏لذت جوئى و كاميابى تمكين نميكند و قصد اذيت و تمرد دارند مورد تنبيه ‏قرار دهند. آن هم در سه مرحله: مرحله اول: پند و اندرز. مرحله دوم: اگر پند و اندرز مفيد واقع نشد يا بسترش را جدا كند يا در بستر پشت ‏به او كند و بخوابد و بدين وسيله، خشم و ناراحتى خودش را اظهار نمايد. مرحله‏سوم: اگر اين عمل هم مؤثر واقع نشد و زن هم چنان به لجبازى و تمرد خويش ادامه ميدهد، به مرد اجازه داده شده كه براى استيفاى حق مشروع ‏و قانونى خويش به كتك زدن متوسل شود. اما مرد حتى در اين حال هم ‏حق ندارد از حد مشروع تجاوز نمايد و مرتكب ظلم و ستم شود. مرد بايد در اين مورد به چند نكته توجه كند.1- هدف از ضرب بايد اصلاح و تربيت ‏باشد نه انتقامجوئى. 2- با دست ‏باشد يا چوب نازك، چنانكه در روايات آمده با چوب مسواك. 3- طورى بزند كه بدن او سياه و قرمز نشود و الا بايد جريمه(ديه) بپردازد. 4- از ضربه زدن به جاهائيكه احتمال‏خطر دارد، مانند چشم و سر و شكم جدا اجتناب نمايد. 5- ضرب طورى‏ باشد كه موجب كدورت عميق و عقده غير قابل علاج نگردد، و زن را به ‏لجبازى و تمرد و طغيان بيشتر وادار ننمايد. 6- همواره اين نكته را در نظر داشته باشد كه مى‏خواهد با اين زن زندگى كند و از محبتهاى قلبى و صفا و اخلاص او بهره بگيرد. 7- توسل به كتك در صورتى تجويز شده، كه زن در برابر عدم تمكين، معذور نباشد. مثلا اگر زن به علت‏ حائض ‏بودن، يا روزه‏دار بودن در ماه رمضان، يا در حال احرام بودن، يا بيماربودن، از تمكين خوددارى نمود مرد حق ندارد او را تنبيه نمايد.
دوم- زن اگر خواست از منزل خارج شود بايد از شوهرش اجازه ‏بگيرد و اگر اجازه نداد شرعا حق ندارد خارج شود. و اگر بدون اجازه‏ خارج شد مرتكب گناه شده است. در حديث آمده كه پيغمبر اكرم صلى الله‏عليه و آله نهى كرد كه زن بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود و فرمود:
هر زنى كه بدون اذن شوهر از منزل خارج شود همه فرشتگان آسمانى و هر چيزى كه بر اومرور ميكند-از جن و انس-او را لعنت ميكنند تا اينكه ‏به منزل باز گردد (وسائل الشيعه جلد 14 ص 154) . و اين موضوع حقى است كه شوهر بر گردن زن دارد كه‏ واجب است آن را ادا كند.
ليكن مرد نبايد در اين باره سختگيرى كند و همسرش را بدين وسيله ‏اذيت نمايد. بهتر است در هر جا كه محذورى نمى‏بيند اجازه بدهد برود.
تشريع اين حق براى قدرت نمائى و تحت فشار قرار دادن همسر نيست ‏بلكه بدان منظوراست كه مرد بتواند همسرش را از رفتن به جاهاى غيرمناسب باز دارد و در حفظ و صيانت او اقدام نمايد. سختگيريهاى بيجا نه‏ تنها مفيد نيست‏ بلكه به انس و محبت و اعتماد خانوادگى نيز لطمه وارد ميسازد. و حتى ممكن است گاهى موجب طغيان و تمرد و انحراف او را فراهم سازد. اما اگر رفتن به جائى را غير مناسب و باعث فساد اخلاق و ارتكاب گناه تشخيص داد بايد همسرش را از رفتن به آنجا جدا نهى كند. و بر زن هم واجب است اطاعت كند و از رفتن به آن مجلس خوددارى نمايد.
بهر حال اگر زن از دستورات شوهر سرپيچى و تمرد ميكند و بدون ‏اجازه بلكه با نهى شوهرش از منزل خارج ميشود، مرد حق دارد او را بهمان صورت قبل مورد تنبیه قرار دهد.

تهیه کننده:

سیدمحمدحسن نسابه

کارشناس ارشد روانشناسی بالینی