اعتیاد چیست؟
اعتیاد چیست؟
اعتیاد یــك «بیمارى اجتماعی» است كه عوارض جسمى و روانى دارد و تا زمانى كه بـه علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمى و روانى فقط براى مدتى نتیجه بخش خواهد بود و فـــرد مـــعتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می گردد.اعتیاد به موادمخدر یكى از مهمترین مشكلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است كه عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب ركود اجتماعى در زمینه هاى مختلف مى‌گـــــردد همچنین ویــرانگری هاى حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیارى از ارزش‌ها و هنجارهاى فرهنگى و اخلاقى شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را بطور جدى به مخاطره مى‌اندازد.پدیده شوم قاچاق موادمخدر بیش از آنكه فعالیتى سوداگرانه، تجارى و اقتصادى در عرصه مافیاى اقتصاد بین المللى باشد، ابزارى كارآمد، مؤثر و راهبردى در گسترش نظام سلطه صاحبان قدرت جهان بر كشورهاى توسعه نیافته است. تحلیلگران مسائل سیاسى و اجتماعى بر این باورند كه در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده موادمخدر مهمترین عامل به تباهى كشیدن و انحطاط اخلاقى جوامع به شمار می رود. متاسفانه گسترش دامنه مصرف موادمخدر در جامعه امروزى به حدى است كه حتى قشر متفكر و تحصیل كرده را نیز به سمت خود كشانده است. مبارزه با اعتیاد نیز قطعاً بیش از آنكه ماموریتى در راستاى وظایف مصرحه نیروى انتظامى باشد، اقدامى است استراتژیك در مقابله با ابزار نظام سلطه جهانى در انحطاط اخلاقى جوامع با اهداف خاص سیاسی.
اعتیاد بعنوان یك آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور كامل ریشه كن نخواهد شد، اما با تدبیر، اندیشه و تلاشى مخلصانه حداقل میتوان آنرا به كنترل در آورد. در این راستا تلاش ما بر این است تا با ارتقاء سطح آگاهى اقشار مختلف جامعه پیشگیرى از اعتیاد را بر درمان معتادین مقدم بداریم. به امید روزى كه جامعه اى داشته باشیم كه اگر هم در آن فرد معتادى وجود دارد، درصدد نجات خویشتن باشد.
مواد مخدر
انواع فرآورده هاى گیاهان خشخاش، شاهدانه، كوكا و تركیبات شیمیایى مشابه كه مصرف آنها موجب اعتیاد می گردد.
انواع مواد مخدر :
سستی زاتوهم زاتوان افزا
مواد سستى زا
موادى هستند كه مصرف آن بر روى سلسله اعصاب مصرف كننده اثر گذاشته و در نتیجه فعالیت فكرى و بدنى او را سست نماید. این مواد به دو دسته تقسیم میشوند :
- طبیعى ، مانند : استحصالات گیاه خشخاش، تریاك، شیره تریاك، مرفین
- مصنوعى ، مانند : هروئین، متادون، نرمتادون، پاپاورین، پتیدین، انواع و اقسام قرص هاى مسكن و آرام بخش
مواد توهم زا
با مصرف این مواد فرد دچار اوهام حسى و بصرى می شود. این مواد را هالوسینوژن می گویند كه شامل:
- طبیعى ، مانند : استحصالات گیاه شاهدانه،حشیش، بنگ، ماریجوانا، گراس، چرس؛ مسكالین، جو سیاه آفت زده، برخى از قارچهاى حاوى مواد توهم زا، دانه هاى نوعى نیلوفر وحشی
- مصنوعی ، مانند : ال.اس.دی(L.S.D) ، دی متیل تریپتامین (D.M.T) ، دی اتیل تریپتامین (D.E.T)
مواد توان افزا
مصرف آن بر روى سلسله اعصاب تأثیر گذاشته و در نتیجه فعالیت فكرى و بدنى مصرف كننده بیشتر و باعث هیجان می شود. این مواد به دو دسته تقسیم می شوند كه عبارتند از :
- طبیعی ، مانند : برگ كوكا، كوكائین، كراك، برگ و ساقه برخى درختان مثل خات و كراتم و ناس
- مصنوعی ، مانند : آمفتامین، متیل آمفتامین، تركیبات آمفتامینها
مواد سستى زا
خشخاش
بوته اى است یكساله كه در مناطق معتدل می روید. رشد سالانه این گیاه به ارتفاعى معادل ۱۱۰-۷۰ سانتیمتر میرسد. در اواسط بهار، بعد از این كه گلهاى رنگارنگ ان كم كم شروع به ریختن می كند، از میان گلها كپسول ظاهر می شود كه به آن گرز خشخاش می گویند. این گرزها در اواخر بهار و اوائل تابستان داراى پوست سبزى است كه به زردى مى گراید. البته، قبل از این كه میوه گیاه خشك و زرد شود به روش خاص مبادرت به تیغ زدن آن می نمایند. این كار به وسیله افرادى كه تجربه خاصى در تیغ زدن دارند، انجام میشود. آنان در ساعات اولیه شب با تیغهاى مخصوص و با ایجاد چندین شیار افقى و یا عمودى و یا مورب بر روى گرزها مبادرت به تیغ زدن مینمایند. صبح روز بعد، شیره سفید رنگى از محل شكافهاى گرز به بیرون ترشح میكند و در مجاورت هوا به صمغ قهوهاى رنگ تبدیل گردیده در پیاله مخصوص جمع آورى و براى تریاك مالى آماده و به صورت لول روانه بازار قاچاق می شود
تریاك
تاریخچه :
قدیمى ترین و مشهورترین ماده مخدر است كه از گیاه خشخاش به دست می آید. این گیاه حدود ۲۵۰۰ ســــال قبل در منطقه مدیترانه كشت مى شده است. سابقه این گیاه را تا ۵۰۰۰ سال قـــــــبــل هم ذكر می كنند. از آثارى كه از سومریها باقـــى مانده اســــت، چــنین بــر می آید، آنها این ماده را استعمال می كرده اند و با آن گیاه شادى بخش می گفتند. در نوشته هاى هومر از تریاك نام برده شده است.
شكل ظاهرى :
تریاك شیره منعقد شده تخمدان كال بوته خشخاش است كه از نظر علمى به پاپاور معروف است. تریاك آماده مصرف، ماده اى است خمیرى به رنگ قهوهاى كه بر حسب نوع و منطقه كشت خشخاش و آب و هواى منطقه پرورش از قهوهاى روشن تا تیره وجود دارد نامهاى دیگر آن افیون، اپیوم و تریاق می باشد.
الكالویید :
تریاك داراى تركیبات بسیارى است كه تاكنون ۲۵ نوع موثر آن شناخته شده است. مهمترین آلكالوییدهاى تریاك عبارتند از مرفین، ناركوتین، پاپاورین، تبائین، كدئین و نارسئین.
نحوه مصرف :
- تدخین به وسیله وافور و یا با وسیلى مانند آن مثل قلیان، قلقلی، سیخ و سنگ
- استفاده به صورت قرص
- حل كردن در آب یا چاى و نوشیدن آن
عوارض :
- مغز: وابستگى )اعتیاد)، بیخوابى هنگام شب، خواب الودگى در طى روز
- تغییرات شخصیتی:
۱-كاهش علائق و انگیزهها
۲-كاهش احساس مسئولیت
۳-كاهش توجه به تحصیل، شغل و خانواده
۴-افسردگى و بی قراری، پرخاشگری، اغماء به دنبال مصرف زیاد
- گوارش: تهوع و استفراغ، كاهش اسید معده و اختلال در هضم غذا، كاهش فعالیت روده ها و یبوست مزمن، بی اشتهایى و كاهش وزن، سوء تغذیه، خشكى دهان، اختلال در كبد
- پوست: خارش، تیره شدن رنگ پوست، تیرگى لبها، كهیر
- بیضه و تخمدان: كاهش توان و میل جنسی، بهم خوردن دوره هاى قاعدگى در زنان
- تضعیف دفاع بدن علیه بیماریها: بی حسى و عدم تعادل بدنی، عفونت ریه، ایست تنفسى به دنبال مصرف زیاد، انقباض مردمك چشم
· شیره تریاك
پس از تیغ زدن گرز خشخاش، ماده اى شیرى رنگ از آن خارج می شود كه به آن شیره تریاك گویند. این شیره در مجاورت هوا تیره شده به رنگ قهوه اى تبدیل می گردد.
· مرفین
مرفین از كلمه مورفئوس خداى رویایى یونان باستان مشتق شده است و یكى از اجزاى اصلى و اساسى تریاك است كه به طور متوسط از هر ۱۰ كیلوگرم تریاك یك كیلوگرم مرفین تهیه میشود. رنگ آن به صورت كرم روشن و گاهى اوقات به رنگ آرد نخودچى و مزه آن تلخ است. ذرات آن در زیر ذره بین شبیه كریستال هاى سوزنى است.
از نظر دارویی، ضد درد بوده، با اثرات رخوت زایى كه بر روى مغز دارد، باعث كنترل دردهاى شدید می شود و به همین خاطر مصرف مجاز آن فقط در بیمارستانهاست.
· هروئین
هروئین از كلمه هیروس یا هیرو به معنى مرد قهرمان گرفته شده است. البته این كلمه به معنى زن قهرمان، زن برجسته، زنى كه خدمات بزرگى به عالم بشریت كرده و زن ایده آل نیز اطلاق میشود. هروئین یكى از تركیبات مرفین مى باشد كه با عمل استیلاسیون بدست مى آید.ا ین ماده به رنگ سفید میل به كرم داراى طعمى تلخ و بى بو است كه پس از مدتى نگهدارى بوى ترشى و سركه می دهد.
نحوه پیدایش :
هروئین، قویترین و مخربترین ماده مخدر دنیا به شمار مى اید كه در سال۱۸۷۴ توسط یك دانشمند انگلیسى ساخته شد و تحقیقات بیشتر را درباره این ماده دانشمندان آلمان در سال ۱۸۹۰ تكمیل نموده و آن را به عنوان دارو معرفى نمودند. در ایران اولین لابراتور هروئین سازى در سال ۱۳۳۴ توسط فردى به نام دكتر مصطفوى ایجاد گردید. وى نحوه ساخت و استخراج هروئین از تریاك را به عده اى آموخت كه باعث به وجود آمدن لابراتوارهاى بیشترى در سطح كشور گردید.
نحوه استعمال :
هروئین از طریق كشیدن از راه مجارى تنفسی، تزریق داخل رگها و تزریق زیر جلدى استعمال میشود. مصرف هروئین از طریق مجارى تنفسی(دهان) با زرورق به این صورت است كه لبه زرورق سیگار یا هر نوع زرورق دیگر را به طرفى كه از جنس كاغذ است تا می كنند و با آن یك لوله میسازند، سپس هروئین را كه معمولا حدود ۵ سانتى است روى سطح زرورق دیگرى می ریزند و یك تكه مقواى بریده و نازك را به صورت چوب كبریت درآورده پس از آتش زدن زیر زرورق گرفته سپس دود حاصله را از دهان استنشاق می كنند.
در استعمال تزریقی، ابتدا معتادان از رگهایى كه جلوى ساعد دستها نمایان است استفاده كرده، پس از آن كه مدت طولانى از تزریق نقاط مختلف دستها گذشت و دیگر این نقاط جوابگو نبود ، به ترتیب نوبت به پشت دست، ساق پا، گردن و در نهایت به بیضه ها میرسد. تزریق در بیضه ها آخرین مرحله این گونه معتادان است.
عوارض :
- مغز : وابستگی، افسردگی
- تغییرات شخصیتى :
۱-كاهش علائق و انگیزه ها
۲-كاهش احساس مسؤلیت
۳-كاهش توجه به تحصیل ، شغل و خانواده
- بیخوابى هنگام شب، خواب آلودگى در طى روز، پرخاشگری، آبسه چركى مغز، عفونت مغز، بیماریهاى مختلف ناشى از مرگ بخشى از سلولهاى مغزى و نخاع به دنبال مصرف زیاد
- گوارش : تهوع و استفراغ، كاهش اسید معده و اختلال در هضم غذا بى اشتهایى و كاهش وزن
- كلیه : ناتوانى در تخلیه ادرار، نارسایی، عفونت كلیه
- پوست : خارش، تیره شدن رنگ پوست، تیرگى لبها، كهیر، عفونت پوست
- ریه : انسداد ناگهانى رگهاى تغذیه كننده ریه، عفونت ریه، ایست تنفسى به دنبال مصرف زیاد
- قلب : نارسایى قلب، بهم خوردن نظم ضربان قلب، عفونت كلیه داخلى و دریچه هاى قلب
- عروق و خون : سخت شدن دیواره عروق، التهاب عروق، عفونت عروق
- كبد : اشكال در كار كبد، عفونت و التهاب كبد، بیمارى مزمن كبدى
- بیضه و تخمدان : كاهش میل جنسی، كاهش توان جنسى
· متادون
یك ماده مخدر مصنوعى است كه در جنگ جهانى دوم به علت كمبود مرفین براى تسكین مجروحین به وسیله آلمانى ها ساخته شد. در حقیقت متادون یك داروى برطرف كننده درد است كه براى تسكین سرفه هم از آن استفاده میكنند. گرچه متادون خود یك ماده اعتیادآورنده قوى است ولى به عنوان یك داروى پزشكى براى ترك و معالجه معتادان به تریاك، هروئین و مرفین از آن استفاده می كنند. اثرات دارویى آن تا حدى شبیه به مرفین بوده، با این تفاوت كه پس از مصرف، مدت بیشترى طول میكشد تا اثرات آن ظاهر شود و به مدت طولانى تر در بدن باقى می ماند
· كدئین
یكى از مشتقات معروف تریاك است كه ۰/۲الى ۰/۸ درصد آن را تشكیل میدهد و به عنوان مسكن در اشكال مختلف قرص، كپسول و شربت در پزشكى كاربرد دارد. اثر كدئین در حدود اثر مرفین است و در صورتى كه زیاد مصرف شود علائمى مانند اثرات مرفین خواهد داشت. نحوه مصرف آن به صورت تزریقى و خوراكى میباشد.
· پاپاورین
یكى از مشتقات مؤثر تریاك میباشد كه سفید كریستالى است و از نظر زهرآگین بودن حد وسط مرفین و كدئین است. ماده اى است نشاط آور و محرك. كار عضلات صاف مثل روده را كند كرده و باعث شل شدن آنها میگردد. در برونشها و رگها انبساط ایجاد نموده و در آب نامحلول است و در الكل حل میشود.
· پتیدین
این ماده هم مثل متادون از داروهاى سستی زاى مصنوعى می باشد كه قدرت ضد درد آن از مرفین كمتر است و عضلات بدن را سست و شل می كند
مواد توهم زا
· شاهدانه
بوته اى است شبیه گزنه كه بلندیش تا ۲ متر میرسد. گیاه نر و ماده آن به صورت جداگانه بوده داراى برگهاى انبوه دراز و كنگره دار میباشد كه میوه آن در سر شاخه به صورت خوشه نمایان است. اصولا شاهدانه براى روغن گیرى و خوراك طیور استفاده میشود. بو داده و برشته آن را مردم به صورت تفنن میخورند. نام لاتین این گیاه كانابیس است. اگر از سر شاخه هاى به گل نشسته گیاه ماده چسبندهاى به نام رزین كه در حال ترشح است جمع آورى و خشك شود، در واقع حشیش به دست آمده است. این گیاه در آمریكاى شمالى به نام ماریجوانا یا چرس، در انگلیس به گراس، در فرانسه ادب، در هندوستان بنگه و گنجا، در خاور نزدیك و خاورمیانه حشیش، در افریقاى جنوبى دگا، در سوریه و لبنان حشیشه الكیف، در تركیه اسر یا اسرا، در افریقاى مركزى كامبا، در اسپانیا و در دیگر كشورها به اسامى مختلفى چون وید، پات، شانگ، چاراز، مكونا و غیره شهرت دارد.
در هر حــال هــر اســم و نــامــى بر ایــن گیاه و مشتقات آن نهاده شود، اثرات توهم زایى آن همچنان پابر جاست در اینجا به حالاتى كه پس از استعمال حشیش و ماریجوانا در مصرف كننده روى میدهد به طور اختصار اشاره می كنیم :
- در اثر نشئه شدن اشیاى مجاورش را بزرگتر و یا كوچكتر مى بیند.
- اشتهاى كاذب و میل به مصرف غذا پیدا می كند.
- احساس قدرت عجیب در خود داشته و دست به اعمال وحشیانه و جنون آور و خشونت زا زده و احساس پرواز كردن و سفر در آسمان و نوعى انبساط خاطر و آرامش و اعتماد به نفس كاذب پیدا میكند.
- فرد به خواب عمیقى فرو مى رود.
· حشیش
ماده اى به رنگ سبز تیره و گاهى قهوه اى مایل به سبز شبیه حنا كه از گل، برگ و ساقه گیاه شاهدانه مؤنث و از ترشحات چسبنده آنها به صورت صمغ به دست می آید. حشیش حاوى مادهاى شیمیایى به نام T.H.C (تترا هیدرو كانا بینول) است كه ماده مؤثر آن به شمار می رود. حــشیـش در طــبــقـه بـنـدى مـواد مخدر، جزء مواد توهم زاى طبیعى می باشد.
آثار مصرف :
- تغییر در درك رنگ و صدا
- افزیش اشتهاى كاذب
- تند شدن ضربان قلب
- قرمزى چشم
- اختلال حافظه، گیجى و بیتوجهى به اطراف
- به همخوردگى تعادل حركتى
- علائم روانى شدید، مانند شنیدن صداهاى غیر واقعی، صحبتهاى نامربوط، توهم و هذیان، اختلال توجه، احساس كند شدن گذر زمان، سرخوشى و خنده خود به خود
عوارض مصرف طولانى :
- بیماریهاي تنفسى مزمن و سرطان ریه
- نازایى در زن و عقیمى در مرد
- از بین رفتن سلولهاى مغزى (پوك شدن مغز)
- التهاب و انسداد مزمن مجارى تنفسى
- اختلال روانى شدید و پایدار
- كم شدن علاقه و انگیزه براى زندگی، شغل و روابط اجتماعى و خانوادگى
- سندرم بی انگیزگى (ناامیدی، بی تفاوتى و بی مسئولیتى در مقابل امور جارى زندگى)
- تشنج
علائم ترك :
- تحریك پذیری، بی قرارى و اضطراب
- اختلال خواب و بی اشتهایى
- تعریق و لرزش
- اسهال، تهوع و استفراغ
- دردهاى عضلانى
- افزیش درجه حرارت
· بنگ
سر شاخه هاى گلدار یا به میوه نشسته و خشك شده بوته شاهدانه - اعم از ینكه ماده رزینى آن را قبلا گرفته یا نگرفته باشند - بنگ نامیده می شود.
· مارى جوانا
در آمریكا برگها و گلهاى شاهدانه آمریكایى را خشك میكنند و از آن توتون سبز رنگى به دست می آورند كه همان ماری جواناست. چون این توتون خیلى زبر است براى پیچیدن آن از چندین دور كاغذهاى سفید یا قهوه اى رنگ استفاده میكنند و آن را ریفر مى نامند. مشتاقان آن را به صورت دسته جمعى در محل هایى به نام تیپاد تدخین میكنند. این سیگار به كندى میسوزد و خیلى زود خاموش میگردد، به همین علت معتادان با پكهاى سریع و دسته جمعى مانع خاموش شدن آن می شوند و براى این كه از این سیگار استفاده كامل بشود در اماكن سر بسته استعمال میگردد.
· گراس
در زبان انگلیسى به معنى علف است و در اصطلاح همان بنگ و ماریجواناست. برگهاى بوته شاهدانه كه در واقع مثل علف است جمع آورى كرده، مانند سیگار مصرف می كنند، گاهى هم آن را مثل چاى دم كرده و می خورند.
· چرس
همان حشیش است كه از رزین آماده شده از سر شاخه هاى گلدار و به میوه نشسته گیاه بالغ شاهدانه تهیه میشود و از انواع دیگر آن مرغوبتر است.
· مسكالین
ماده اصلى و فعال كاكتوس است (معمولا این كاكتوسها به نام پیوت معروفند) كه قرنهاست به عنوان دارویى سحرآمیز براى درمان دردها مصرف می شود. نحوه تهیه آن به این صورت است كه تكه هایى از قسمت فوقانى این گیاه را بریده و پس از خرد كردن می جوند و یا با ساییدن آن را به صورت پودر درآورده و با ریختن به داخل كپسول، مورد استفاده قرار میدهند.
· ال.اس.دی
مخفف “ اسید لیزرژیك دى اتیل امید ” ماده نیمه تركیبى است كه در لابراتور به دست مى آید. این ماده به صورت طبیعى در چاودار آفت زده وجود دارد. بر روى آن قارچى به رنگ مس نشو و نما میكند كه آرگو نامیده میشود. این قارچ حاوى اسیدى به نام اسید لیزرژیك میباشد و مشتقات آن توهم زا می باشد. یكى از عوارض مصرف، تیره شدن مردمك چشم و ایجاد خطوط رنگین به هنگام بسته شدن چشمها در منطقه بینایى است. عمق تصاویر و اشیا در نظر مصرف كننده تشدید شده و اشیاى ثابت ممكن است در نظرش به حركت درآیند، گاهى حالت تهوع، سرد شدن بدن و لرزش احساس میشود. قدرت شنوایى تشدید شده و زمزمه هاى نامفهوم به گوش میرسد. حس زمان و گذشت آن در حد بسیار زیادى كند میشود. انطباق فكر از بین رفته و هر چه میزان مصرف بیشتر باشد تجزیه و تحلیل منطقى كمترى در ذهن به وجود می آید.
· دى . ام . تى
یكى از مواد توهم زا می باشد كه معمولا معتادین ال . اس . دى از این ماده استفاده می كنند. آثار آن شبیه ال. اس .دى است. كسانى كه به دنبال راه گریز سریع از واقعیتها هستند از آن مصرف میكنند. اگر از راه دهان مصرف شود تولید دل درد می كند. بنابرین یا از راه تزریق عضلانى استعمال و یا با توتون و ماریجوانا مخلوط كرده دود می كنند.
مواد توان افزا
· كوكا
گیاهى است كه در ارتفاع ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ مترى از سطح دریا در دامنه باخترى كوههاى آند كه هواى معتدل و مرطوبى دارد میروید. ارتفاع این گیاه به ۲ متر هم میرسد و برگهایى دارد كه شكل و رنگ و ابعاد آن یاد آور درخت زیتون است. گیاه كوكا حاوى ماده توانا فزا ست كه مصرف آن سبب فعال شدن مركز بیخبرى و سرخوشى در مغز مصرف كننده میشود. ماده حاصل از برگ كوكا، كوكائین نامیده میشود.
· كوكائین
یك از موادمخدر توان افزاى طبیعى می باشد كه از برگ كوكا تهیه میشود كشورهاى بولیوی، كلمبیا و پرو بزرگترین محل رشد و نمو كوكا به شمار میروند. نخستین بار بومیان كشور “پرو” از برگ این درخت براى تسكین درد و رفع خستگى استفاده نمودند. اعتیاد به آن جنبه روانى دارد. كوكائین ماده مؤثر رگ برگهاى این گیاه است كه به ارى تاكسیلین شهرت دارد. رنگ آن سفید شفاف و همانند كریستال ریز میباشد و با مختصر تكانى بلورهاى ریزان بر روى هم میغلتند. این ماده، یك ضد درد موضعى بسیار قوى است، از پوست و مخاط بینى هم جذب میشود. گرد كوكائین از راه بینى استنشاق و یا در رگ تزریق میشود كه خاصیت آن، ایجاد نیرو و هیجان، كاهش احساس گرسنگى مى نماید و استعمال زیاد آن موجب جنون میشود. نامهاى خیابانى آن كوك، كاندی، هپى میباشد.
· كراك
مشتقى از كوكائین است كه جنبه اعتیادآورى آن بسیار زیاد و اثرات جانبى آن دهشتناك است. در واقع كراك، كوكائینى است كه دستكارى شده و غالبا با پیپ هاى شیشهاى دود میشود. براى معتاد شدن به كراك فقط چند پیپ كراك كفایت میكند.
· خات یا قات
خات علاوه بر این كه به صورت وحشى رشد مى كند، عمدتا در مناطق مشخصى از شرق آفریقا و شبه جزیره عربستان كشت میشود. برگهاى این گیاه با توجه به خواص محركشان به صورت جویدنى مصرف مى شوند، به طورى كه به مصرف كننده احساس نشاط داده و تا حدودى جلوى گرسنگى را میگیرد.
طعم آن تلخ است و مصرف آن بیشتر در عصر و اوائل شب صورت میگیرد. كشورهاى تولیدكننده، مقادیر انبوهى محموله هاى منجمد، خشك و واكیوم شده خات را به اروپا و سایر نقاط جهان ارسال میكنند. این محموله در كشورهاى مزبور توسط اتباع كشورهاى تولید كننده مصرف میشود. برخى كشورها جهت محدود كردن واردات یا مصرف خات تدابیرى اتخاذ كرده اند. خات در حال حاضر تحت كنترل مقررات بین المللى قرار ندارد.
· كراتم
درختى است كه در تایلند می روید. مردم آن سرزمین برگهاى تازه آن را میجوند و یا آن را خشك كرده مانند سیگار میكشند. خاصیت ماده مؤثر این درخت، توان افزیى است و احساس نشاط و هوشیارى كاذب مختصرى نیز در مصرفكننده به وجود مى آورد.
· ناس
در بسیارى از منابع آمده است، ناس بوته اى است كه در افغانستان و پاكستان مى روید. برگهاى آن را اگر تازه باشد ، میجوند و خشك كرده آن را مثل حنا كوبیده در زیر لثه قرار میدهند. براى تأثیر بهتر و بیشتر، كمى خاك سیگار یا آب آهك به آن اضافه میكنند. مصرف كنندگان آن احساس گرمى و نشاط میكنند، ولى اثر آن به مراتب از سایر مواد محرك كمتر است.
· آمفتامین
گروه وسیعى از داروهاى محرك (توان افزا) هستند كه باعث تحریك و فعالیت سلسله اعصاب مركزى مى شوند و به اشكال قرص، كپسول، پودر و مایع وجود دارند.
مراحل اعتیاد :
۱- مرحله آشنایى
این مرحله با تشویق دیگران (مخصوصاً دوستان ناباب) یا از روى غرور و كنجكاوى خود فرد شروع می شود.
۲ ـ مرحله شك و تردید :
در این مرحله فرد با مبارزه با امیال خود می پردازد.
۳ ـ مرحله اعتیاد واقعى :
در صورت ادامه مصرف در مرحله شك و تردید فرد به مرحله اعتیاد واقعى مى رسد. در این مرحله پدیده «تحمل» باعث میشود كه فرد به مرور زمان بر میزان مصرف خود بیفزاید تا به نشئگى قبلى برسد.
توصیه پیشگیرانه (دوستانه) به جوانان و نوجوانان
۱- خطرات و عوارض مصرف مواد اعتیادآور را خوب بشناس. ۲- به هر كس كه به تو مواد تعارف كرد محكم و قاطع بگو «نه» اینكه ما بتوانیم به دوست خودمون «نه» بگیم خودش یك هنر است. افراد خوش فكر هر تعارفى كه مخالف سلامتى شونه براحتى رد مى‌كنن. ۳- جوابهایى از قبل براى اصرار زیاد اطرافیانت آماده كن. پیشاپیش به این جمله ها فكر كن «خیلى كیف داره» ، «شنگول میشی» ، «سرحال میشی» و اگر كمى تردید كنى میگن: «بچه ننه ای» ، «ترسویی» ، «اول تجربــــه كن بعد بگو بَدِه» ، «هنوز مرد نشدی»، «پس چرا فلانى كشید و معتاد نشد ؟ و … ۴- موادمخدر را حتى یك بار هم امتحان نكن. هیچكس توى دنیا نمیتونه به تو اطمینان بده كه یكبار مصرف كردن معتادت نمیكنه. اصلاً مگه معتادى وجود داره كه بخاطر معتاد شدن مصرف مواد را شروع كرده باشه؟ پس این همه معتاد از كجا اومدن؟!!! آیا دوست دارى پریدن از طبقه بیستم یك ساختمان یا لمس كردن سیمهاى بدون روكش برق را حتى براى یك بار هم امتحان كنی؟ ۵- یادت باشه كه كشیدن سیگار مقدمه ایه براى اسارت در چنگال اعتیاد به موادمخدر. ۶- از رفت و آمد در مكانهاى آلوده و دوستى با افراد مشكوك پرهیز كن. ۷- از دوستى با افرادى كه اختلاف سنى اونا با تو زیاده خوددارى كن. ۸- مواد اعتیادآور سم كشنده ایه كه اثراتش به تدریج ظاهر میشه.
۹- به صحبتهاى پدر و مادرت كه خیرخواهترین دوستان تو هستن اطمینان كن. ارتباطت را با اونا محكم كن.
۱۰- اعتقادات و پایبندى مذهبى خودتو تقویت كن.
۱۱- با مطالعه، ورزش و تفریحات سالم براى اوقات فراغت خودت برنامه ریزى كن.
۱۲- اونى كه موادمخدر رو به جوونا معرفى میكنه، چهره اش فرقى با دیگران نداره. پس دوستان و نزدیكان خودتو خوب بشناس.
۱۳- بعضیها فكر میكنن با بقیه فرق دارن و هر وقت كه اراده كنن مى‌تونن مصرف مواد رو كنار بگذارن، در حالى كه این طرز تفكر منجر به اعتیاد میشه.
۱۴- به هنگام سختى و ناراحتى با پدر و مادر و یا یك بزرگتر مطمئن و قابل اعتماد مشورت كن.
۱۵- اگه نمى‌تونى حرفتو به اونا بزنى مشاورین نیروى انتظامى و یا سایر روانشناسان با جان و دل حرفهاى تو رو میشنون و كمكت میكنن.
بیشترین تأثیر مخرب اعتیاد بر اركان خانواده وارد مى آید، همانطورى كه مؤثرترین عامل پیشگیرى از اعتیاد نیز نهاد خانواده است.
توصیه پیشگیرانه به والدین
۱- درباره مواد اعتیادآور (علل و عوامل مؤثر در مصرف مواد، خطرات، عوارض و علائم آن) اطلاعات كافى كسب كنید. ۲- مهارتهاى تربیتى خود را افزیش دهید. ۳- الگوى مناسبى براى فرزندان خود باشید و هرگز بر خلاف گفته خود عمل ننمائید. ۴- فضایى ایجاد كنید كه فرزندانتان در آن احساس آرامش كنند. ۵- به صحبتهاى فرزندانتان خوب گوش كنید. با لبخند، تكان دادن سر و استفاده از جملات مثبت نظیر «چقدر جالب»، «من این را نمیدانستم» و … آنها را به گفتن بیشتر تشویق كنید. ۶- شرایطى ایجاد كنید كه شما را محرم اسرار خود بدانند. ۷- از فرزندانتان انتظار نداشته باشید آرزوهاى برآورد نشده شما را تحقق بخشند. ۸- از قبل، خود را براى پاسخگویى به سئوالات كنجكاوانه فرزندانتان آماده نمائید.
ممكن است روزى از شما بپرسند كه آیا تاكنون مواد مصرف كرده اید؟ این فرصت خوبى است كه علت عدم مصرف خود را به زبان سالهاى جوانى به آنها منتقل كنید، یا اگر احیاناً قبلاً مصرف كرده اید علت گرایش خود به مواد و سپس كنار گذاشتن آن را به ایشان بگوئید و اینكه حالا چرا میخواهید ایشان اشتباه شما را تكرار نكنند. بیاد داشته باشید كه نباید مسائل را بیش از اندازه تشریح كنید مبادا كنجكاوى آنها برانگیخته شود.
۹- با تقویت قدرت اعتماد به نفس، تصمیم گیرى و از بین بردن افسردگى وكم رویى فرزندان، آنها را در برابر شرایط آسیب زا مقاوم سازید.
۱۰- راه مقاومت و پایدارى در برابر فشار همسالان را در خصوص مصرف موادمخدر به فرزندانتان بیاموزید تا از «نه» گفتن به آنها نهراسند.
۱۱- موانع رابردارید. به فرزندانتان انگیزه داده و از آنها حمایت كنید.
۱۲- وقت بیشترى را با فرزندانتان صرف كنید. با آنان به رستوران، پارك، كوه، سینما و … بروید. باتفاق آنان به موسیقى گوش دهید و از همه مهمتر به آنان ابراز عشق كنید و بگویید كه دوستشان دارید.
۱۳- سعى كنید حتى آهنگ صدایتان ملایم و دوستانه باشد.
۱۴- مواضع خود را برابر سیگار، موادمخدر و الكل مشخص نموده، صریحاً آنرا به زبان بیاورید.
۱۵- عقاید خود را به زور به آنها تحمیل نكنید.
۱۶- نظم و قانون مناسب و سازنده مشخصى در خانواده برقرار سازید و براى سرپیچى از آن تنبیهات مناسبى در نظر بگیرید و قاطعانه آنرا به مرحله اجرا در آورید.
۱۷- سعى كنید در ساعات غذا خوردن همه اعضاء خانواده را دور هم جمع كنید.
۱۸- فرزندان خود را قبل از رسیدن به سنین بحرانى نسبت به مضرات و عواقب ویرانگر مصرف موادمخدر آگاه سازید.
۱۹- آنان را بیش از اندازه و بطور اغراق آمیز نترسانید.
۲۰- از چگونگى دوستیابى و معاشرت فرزندان خود با دیگران آگاه باشید. با والدین دوستانشان ارتباط برقرار كنید. در صورتى كه به منزل دوستشان رفتند حتماً از حضور والدین ایشان در منزل مطمئن شوید و به حضور سایر اعضاء خانواده اكتفا نكنید.
۲۱- به نحوه خرج كردن پول توسط فرزندانتان اهمیت بدهید.
۲۲- براى اوقات فراغت آنان برنامه ریزى كنید. همواره آنان را به مطالعه، ورزش و تفریحات سالم ترغیب نمائید و زمینه این امور را برایشان فراهم كنید.
۲۳- زمان مناسبى را به گفتگو اختصاص دهید. چرا كه فرزند شما ارزش نصايحتان را با ارزش زمانى كه به آن اختصاص داده اید می سنجد.
۲۴- راهنماییهاى خود را از طریق مربیان و دبیرانشان به آنها منتقل كنید. جوانان باورها و ارزشهاى خود را دارند. طبیعتاً اگر والدین بهترین نصایح را هم بگویند ممكن است آنها را نپذیرند. شنیدن نصایح شما از زبان مربیان و دبیرانشان تأثیر بیشترى بر آنها می گذارد.
۲۵- بین فرزندانتان تبعیض قائل نشوید.
۲۶. تفكر انتقادى را كه از ویژگیهاى دوران بلوغ و نوجوانى است، در فرزندان خود سركوب نكنید.
۲۷- آنان را به رعایت اصول مذهبى و انجام فرائض دینى تشویق كنید.
۲۸- در انجام فعالیتهاى منطقى به فرزندان خود استقلال و آزادى بدهید.
۲۹- در رفتارهاى خود بیشتر دقت كنید. ممكن است با تمسخر یك معتاد و یا صحبت كردن با لحن افراد معتاد پیامى نادرست به فرزندتان منتقل كنید.
۳۰- اگر میخواهید مانع پویایى و رشد جسم و روان فرزندانتان نشوید، از انتقاد غیرسازنده، تمسخر و شرمنده كردن آنان مخصوصاً درمقابل دیگران جداً بپرهیزید.
۳۱- فرزندانتان را به خاطر رفتارهاى مثبت آنان تشویق كنید.
۳۲- در موقعیتهاى بحرانی، فشارها و تنشهاى روحی، راهنما و همراه فرزندان خود باشید.
۳۳- هرگز فضاى خانه را متشنج ننموده و از مشاجره و بحثهاى بیهوده بپرهیزید.
۳۴- مسئولیت و تكلیفى به فرزندان خود بدهید كه با توان آنان متناسب باشد.
۳۵- در روابط خود با فرزندانتان همواره صادق و مهربان باشید.
۳۶- از تنها گذاشتن فرزندان خود در منزل، بویژه هنگامى كه به مسافرت یا میهمانى میروید جداً خوددارى نمائید.
۳۷- به حس ششم خود توجه كنید. هر گاه در درون خود احساس كردید كه مشكل خاصى وجود دارد حتماً آنرا جدى بگیرید.
۳۸- در صورت شك و تردید، وسائل شخصى و لباسهاى فرزندانتان را مخفیانه بازرسى نمائید.
۳۹- ترحم به معتادین محله تان را خیانت به فرزندان خود بدانید.
۴۰- همواره در نظر داشته باشید كه خانواده ها در زمینه پیشگیرى از اعتیاد نقش بسیار مؤثرترى در مقایسه با نیروى انتظامى و سایر سازمانهاى مسئول بر عهده دارند.
۴۱- رعایت بسیارى از نكات مذكور منحصر به والدین نبوده بلكه سایر اعضاء خانواده بویژه برادران و خواهران بزرگتر را نیز در برمی گیرد و چه بسا تاثیرپذیرى جوانان و نوجوانان از آنها در بسیارى از موارد بیش از پدر و مادر باشد.
تهیه کننده:
سیدمحمدحسن نسابه
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
