آرامش درمانی
آرامش درماني:
آيا مي دانيد كه ...
● در آينده نزديك آموزش علم Relaxation جهاني خواهد شد
● آرامش يعني شستشوي رواني از آلودگي هاي دروني
● براي گريز از بيماري ها به آرامش رو آوريد
● آرامش خوراك روح است
● در وضعيت آرامش ، بدن خود با توليد مواد شيميايي ضايعات و جراحات خود را ترميم خواهد كرد.
● آرامش موجب درمان روح مي شود و درمان روح موجب بهبودي جسم خواهد شد.
● براي خودسازي بايد به آرامش روحي برسيم
● كنترل رواني جسم و روح با آرامش ميسر است.
● بدون كسب آرامش انسان از درون پوسيده و منحل مي شود
● بعد از رسيدن به آرامش روحي ، درد شيرين و گوارا و تسلي روح مي شود
● آرامش موجب افزايش قدرت خلاقيت و نوآوري مي شود
● مادر تمام درمان ها آرامش است.
● بدون عشق و ايمان به معشوق ازلي و ابدي آرامش نهايي و واقعي كسب نمي شود
● عشق الهي برترين آرامش است
● خداوند منبع آرامش است
● آرامش زنجيرها و بندهاي رواني را پاره مي كند
● زندگي با آرامش شيرين و لذت بخش مي شود
● چند دقيقه Relaxation كاراتر از مصرف داروها و مواد شيميايي است
● شوخي و مزاح و خنده موجب نشاط و شادابي روح و روان و آرامش مي شود
● كنترل رواني جسم و روح با كسب آرامش ميسّر مي شود
● Relax بيماران موجب تسريع در درمان مي شود
● آرامش كودكان موجب رشد رواني و افزايش بازده مفيد آنها مي شود
● براي به كارگيري حداكثر بازده مفيد بايد با آرامش بر فشارها و استرس غلبه كرد
● آرامش والدين موجب نشاط و شادابي كودكان مي شود.
فوايد و عملكرد آرامش
● به طور كلي آرامش هم از عواقب و عارضه هاي روان – تني پيشگيري مي كند و هم موجب بهبودي و رفع عارضه ها مي شود و Relaxation علاوه بر تنظيم اتوماتيك جسم و روح ، باعث افزايش بازده مفيد نيز مي شود.
● سلول هاي مغز بر اثر خستگي و كاركرد زياد مواد زهرآلودي از خود توليد مي كنند كه باعث تخريب و فرسودگي آنها مي شود و اختلالاتي در مغز به وجود مي آيد و در ضمن ناراحتي هاي راون – تني را موجب مي گردد كه بر اثر آرامش سلول هاي تخريب شده ترميم مي شوند.
● چند دقيقه Relax عميق مي تواند به سرعت خستگي جسمي و روحي را كاهش دهد در حالي كه ممكن است يك خواب چند ساعته نتواند خستگي را كاهش بدهد و شخص بعد از بيداري باز هم احساس خستگي كند.
● طي تحقيقات جديد ، آن تقسيم بندي كه سابقاً براي غدد و اعصاب براي توليد هورمون ها و مواد شيميايي انجام شده بود نمي تواند به شكل مجزا درست باشد زيرا اعضا مي توانند مانند مغز تفكر داشته باشند و مغز مي تواند مانند لوزالمعده به توليد انسولين بپردازد.
●DNA در زخم ها و كوفتگي ها و در نهايت در كل بدن موجب ترميم سلول مي شود. اطلاعات DNA ارثي و يا بر اثر تفكرات شخص ايجاد مي شود. درهنگامي كه بدن را در حالت Relax قرار مي دهيم با ايجاد يك تعادل در كل بدن در جهت ترميم و هماهنگي عمل كرده ايم. آرامش مختص مغز نيست بلكه در تمام عضلات و اندام ها مي توان ايجاد آرامش نمود و در نتيجه در لحظه اي كه در كل بدن ايجاد آرامش نموده ايم، علاوه بر تعادل و هماهنگي در يك عضو خاص ، هماهنگي و تعادلي بين آن عضو با كل بدن و ذهن ايجاد مي شود.
● بهترين توليد كننده داروهاي آرام بخش، خواب آور، برطرف كننده درد، آنتي بيوتيك ها و ... بدن است. بدن كه مواد شيميايي را به عنوان دارو ارسال مي كند از شعور خاصي برخوردار است به طوري كه ميزان داروي توليد شده با مقدار مصرف هماهنگي دارد.
● بدن مواد مخدري را براي ايجاد آرامش توليد مي كند كه اعتيادآور نيست ولي اگر با محرك هاي مكانيكي مانند: طب سوزني ، توليد مواد مخدر را در بدن زياد نماييم در شخص ايجاد اعتياد مي كند. پس ساخت اين مواد بايد تحت نظر شعور دروني باشد ؛ در ضمن اگر در وضعيت آرامش و يا تعادل رواني قرار بگيريم بدن به اندازه لازم مواد مخدر مي سازد.
● داروهايي كه براي دلخوشي بيمار داده مي شود مانند داروهاي واقعي براي آرامش اثر مي گذارند بخصوص اين كه داروي دلخوش كنك(پلاسيبو) به عنوان يك داروي قوي در ايجاد آرامش معرفي شود.
فنون ريلكس تراپي
1- آرامش عضلاني
● در اثر ترس و اضطراب و تنش حاصله تنس Tense)) يا انقباض عضلاني ايجاد مي شود. بنابراين براي كاهش ترس و اضطراب مي توان تنش زدايي كنيم يا عضلات را وانهاده كنيم. نهايتاً در قبال آرامش و يا ريلكس تن، آرامش روان نيز ايجاد مي شود.
● بي حركتي و رهايي عضلات به سرعت مي تواند تنش حاصله و تنس عضلاني را كم كند و اضطراب و تنش هاي فكري را كاهش دهد.
● براي درك و آگاهي از ريلكس عضلات را در حالت تنس يا انقباض شديدتر قرار مي دهيم تا بعد از رهايي ، هم تفاوت انقباض و ريلكس را درك كنيم و هم به ريلكس عميق تري برسيم.
● تنس يا انقباض عضلاني در قسمت هاي مختلف ناراحتي هاي متفاوتي را ايجاد مي كند. تنس در گلو و تارهاي صوتي موجب لرزش يا خشن شدن صدا، تنس در عضلات سر موجب سردرد، و تنس در روده ها موجب كوليت يا دل دردهاي عصبي مي شود. بنابراين يك ريلكس عميق مي تواند همزمان تمام تنس يا تنش هاي حاصله را برطرف كند.
● براي ريلكس عضلاني در پنج مرحله از پاها شروع مي كنيم و بعد دست ها و سر و صورت، عضلات شكم ، كمر و سينه ؛ و در آخرين مرحله به تمرينات مركب به طوري كه چند عضله با هم ريلكس شوند اقدام مي كنيم.
● براي ريلكس مي توان از تمركز فكر بر روي عضلات استفاده كرد و آنها را شل و كرخت و بي حس كرد و با كنترل ذهني تمام عضلات را از حالت تنس خارج نمود ؛ و از ريلكس تمركزي مي توان در تمام حالات و شرايط استفاده بهينه كرد.
● وقتي عضلات با تمركز فكري ريلكس مي شوند بدين معنا نيست كه واقعاً عضله شل شده باشد بلكه با تمركز فكر پيام هاي انتقال عصبي را مجهز به كاهش تحريك عصب سمپاتيك مي كند و عضله از حالت تنس حاصله از تنش خارج و به حالت وانهادگي يا ريلكس در مي آيد.
● مرحله لتارژي يا موت كاذب از عميق ترين مراحل ريلكس است به طوري كه فرد در اين مرحله كاملاً بي حس مي شود و اگر تيغي به عضلات او بزنيد احساس درد نخواهد كرد. در اين حالت آرامش به حد اعلاي خود مي رسد و شخص در حالت خلسه و از خود بي خود شدن دور از هرگونه اضطراب و تشويش خاطر قرار مي گيرد.
● بعد از رهايي و شل و كرخت كردن عضلات ممكن است احساس سنگيني در عضلات حس شود و مي توان با تمركز فكر احساس سنگيني را افزود تا حدي كه نتوانيم حركتي كنيم و به مرحله آرامش عميق تر برسيم زيرا ايجاد سنگيني در اوج ريلكس است.
● در هر وضعيتي اگر خود را سنگين حس كنيد و اگر به طور كلي هميشه آرام و متين و سنگين حركت نماييد از يك آرامش هميشگي برخوردار خواهيد شد.
● در اثر احساس سنگيني ريتم تنفسي و ضربان قلب نيز آهسته و آرام خواهد شد و اين سنگيني موجب سنگيني و متانت در شخصيت شما نيز خواهد شد.
● يوگا ورزش روحي است كه مبادرت به تمرين آن موجب تقويت اعصاب و تنظيم و تقويت غدد داخلي و مقاوم شدن روح و ريلكس عضلاني و در نهايت كسب آرامش خواهد شد.
● براي كسب آرامش از طريق استحمام ابتدا بايد با استفاده از آب گرم تنس عضلاني را كاهش داد و سپس با آب سرد شور و نشاط و تقويت اعصاب را ايجاد نمود ؛ به طور كلي با استحمام روزانه مي توان به آرامش خوبي رسيد.
● دستگاه ارتعاش دهنده موجب تحريك عضلات مي شود و احساس شادابي و ريلكس مي كند. با تحريك مداوم عضلات چهره مي توان در حفظ جواني و جلوگيري از چين و چروك صورت اقدام نمود.
● حمام آفتاب موجب تحريك عضلاني مي شود و ايجاد شور و نشاط مي نمايد و روي دم و بازدم منظم و تقويت اعصاب شديداً مؤثر است ؛ البته ولي آفتاب شديد با تحريكات شديد فرد را عصبي تر نيز مي كند ولي استفاده بهينه از آفتاب شخص را خوش مشرب و اجتماعي مي كند.
2-آرامش تنفسي
- عرفاً و اصولاً افراد آرام از تنفس عميق ، و افراد مضطرب و هيجاني از تنفس تند، سطحي و کوتاه برخوردارند.
2- تنفس تند و سطحي انرژي رواني را تقليل مي دهد و کارکرد طبيعي بدن را مختل مي کند و تنش هاي حاصله را افزايش مي دهد.
3- چهار نوع روش تنفسي به ترتيب زير است:
الف) تنفس شانه اي که شخص با بالا بردن شانه هايش عمل دم را انجام مي دهد و در عمل باز دم شانه ها مجدداً پايين مي آيد، اين تنفس در حالت هيجان زدگي پيش مي آيد.
ب) تنفس سينه اي: عضلات بين دنده اي با انقباض و انبساط، حجم تنفسي را کاهش يا افزايش مي دهند و در افرادي که در حالت عادي به سر مي برند رخ مي دهد.
ج) تنفس شکمي : در اين حالت شکم به جلو و عقب مي رود و کساني که در وضعيت آرامش به سر مي برند اين حالت را دارند.
د) تنفس سينه اي- شکمي: کساني که از آرامش خيلي عميق برخور دارند، از اين تنفس برخوردارند در اين تنفس هم تنفس شکمي و هم تنفس سينه اي وجود دارد.
4- کمترين حجم تنفسي مربوط به تنفس شانه اي است که در مواقع اضطراب و هيجانات بروز مي کند و بهترين نوع تنفس سينه اي- شکمي است که در حالت آرامش بروز مي کند.
5- براي کاهش اضطراب و هيجانات و دوري از هرگونه تنش بايد خود را به تنفس سينه اي- شکمي عادت بدهيم و اين تکنيک در کاهش هيجانات واقعاً معجزه مي کند.
6- براي کسب آرامش و اصلاح تنفس بايد از هرگونه حرکت شانه ها به سمت بالا جلوگيري کرد و باعمل دم و بازدم، شکم به جلو و عقب برود و سينه فراخ شود.
7- در حالت هيجان زدگي مقداري از هواي تنفسي در عمل بازدم کاملاً تخليه نمي شود و در ريه باقي مي ماند؛ يعني عمل بازدم کوتاه و سطحي مي شود. بنابراين براي کاهش هيجانات مي توانيد هواي تنفسي را با فشار تخليه کنيد که گاه در حالت عادي به شکل "آه کشيدن" در مي آيد.
8- در حالت خواب آلودگي، تنفس منظم و صدا دار از ته گلو شنيده مي شود. اين عمل عضلات را ريلکس مي کند و شخص را آماده خواب مي کند. مي توان از همين تکنيک براي ريلکس عضلات استفاده کرد ولي بايد مواظب باشيم که به خواب نرويم تا عضلات عميق تر ريلکس شود.
9- تنفس خنک کننده براي افراد عصبي و آتشين مزاج واقعاً معجزه مي کند و حرارت و داغي آنها را مي گيرد، که گاه افراد در وضعيت عصبي اين عمل را به طور طبيعي انجام مي دهند.
10- حبس تنفس باعث مي شود واحدهاي مغزي در يک نقطه متمرکز شوند و همين امر باعث تمرکز فکر و نشاط و شادابي مي شود.
11- تخليه تنش هاي حاصله، قوي ترين تکنيک ريلکس است ( که بدون استاد نمي توان اين تکنيک را تمرين کرد ).
3-آرامش مغز
1- کارهاي فکري به طور وقفه ناپذير و با هجوم افکار مزاحم، مغز را دائم در حالت تحريک نگه مي دارد و اجازه استراحت به سلول هاي مغز نمي دهد. بنابراين تحريکات مداوم، سلول هاي مغز را خسته مي کند و موجب تنش مغز مي شود.
2- تحريکات مداوم مغز موجب افزايش ضربان هاي الکتريکي مغز مي شود . افزايش تحريکات مغز موجب افزايش تحريکات عصبي مي شود و کل سيستم بدن را که شامل دستگاه اعصاب و غدد مترشحه است مختل مي کند.
3- براي آرامش مغز بايد تحريکات يا ضربان هاي الکتريکي را کاهش داد تا به حالت مهار يا آرامش برسد؛ که به وسيله کاهش تحريکات، ارائه تحريکات يکنواخت، عمل شرطي کردن، افزايش تمرکز فکر و شناخت ساعت بيولوژيک مي توان اين امر را انجام داد.
4- اگر قسمتي از مغز را مهار کنيم فعاليت حرکتي عضلات مربوطه کاهش پيدا مي کند و عضلات کرخت و شل مي شود و بالعکس، اگر مانع فعاليت حرکتي عضلات شويم و انقباض آنها را کاهش دهيم، قسمت مربوطه مغز مهار مي شود.
5- روند مهار تدريجي است که توسط سه مرکز در مغز و با توليد چهار هورمون انجام مي گيرد و مهار هر قسمت مغز، ارتباط عصبي- عضلاني همان قسمت را به علت کاهش تحريکات عصبي با مغز قطع مي کند. در نتيجه حرکات عضلات مربوطه کند و در نهايت کرخت و بي حس و ريلکس مي شود.
6- قسمت مرکزي مغز آخرين محلي است که مهار مي شود. اين قسمت معمولاً به عنوان يک بخش بيدار به صورت سلول هاي نگهبان عمل مي کند و با کوچکترين تحريک به صورت شرطي، يا در مواقع خطر، قسمت هاي ديگر مغز را نيز از حالت مهار خارج و شخص را بيدار مي کند.
7- خواب پنج مرحله دارد که چهار مرحله مسئول ريلکس به نام خواب آرام يا کند ، و يک مرحله مسئول رويا به نام خواب سريع است. در خواب آرام ، مرحله به مرحله ضربان هاي الکتريکي کاهش پيدا مي کند به طوري که در مرحله چهارم به يک ضربه در ثانيه مي رسد و حالت ريلکس عميق ايجاد مي شود.
8- خواب مرحله چهارم علاوه بر اينکه يک ريلکس عميق ايجاد مي کند باعث ترميم ضايعات سلولي به صورت اتوماتيک در کل بدن مي گردد و اثرات اعجاز آميز درماني دارد.
9- هر دوره يا سيکل خواب حدوداً 90 الي 120 دقيقه است که ساعت بيولوژيک اين دوره ها را تنظيم مي کند. بنابراين براي يک خواب خوب و رضايت بخش، همزمان با اعلام زمان خواب از طرف ساعت بيولوژيک که با علائم کرختي و شل شدن و سنگيني و کندي حرکات مشخص مي شود، بايد بخوابيم و با تنظيم ساعت بيولوژيک با چند دوره خواب کامل بيدار شويم.
10- با شناخت مکانيسم خواب و توليد امواج مغز مي توانيم به شکل مصنوعي با کرخت و بي حس کردن و سنگيني عضلات خود، تا مرحله چهارم خواب پيش برويم و از يک خواب مصنوعي خوب براي کسب آرامش استفاده کنيم.
کلينيک هاي خواب درماني با ارائه يک برنامه منظم، شخص را با روش هاي متفاوت به مدت طولاني به خواب مي برند و در اثر مهار و ريلکس عميق به مدت طولاني ، بيمار بهبودي و شفاي خود را به دست مي آورد.
11- براي کسب آرامش بايد با مکانيسم خواب آشنا شويد و با رعايت روش هاي خوابيدن و بيدار شدن ، خود را معالجه کنيد زيرا خواب خوب علاوه بر ايجاد آرامش، با ترميم سلول هاي آسيب ديده در جريان بيماري ها، موجب درمان مي شود.
4- تخيلات ذهني آرام بخش
● تصورات و تخيلات الگوهاي ذهني هستند كه بر كنش و رفتار هر شخص اثر مستقيم دارد كه حالات روحي، شخصيت و حساسيت هر فرد را در بر مي گيرد.
● الگوهاي ذهني ناهماهنگ شخص از خود نسبت به محيط مي تواند حالات روحي او را دچار اختلال و شخص را حساس و شكننده كند و در اثر كمترين استرس دچار تنش و بيماري هاي روان – تني شود.
● يك تصور عميق از الگوي ذهني مناسب مي تواند يك شخصيت برتر را با اعتماد به نفس و تسلط و مقاوم نمودن روح ، در اعماق وجودمان شكل بدهد. همواره شخص با يك ديد برتر مي تواند بر امور تسلط داشته باشد و اين اعتماد به نفس موجب آرامش رواني شخص شود.
● الگوهاي ذهني ايجاد شده در ذهن، بستگي به موقعيت اجتماعي و دگرگوني هاي محيطي و حتي وضع ظاهري و در نهايت تفسير ما از زندگي دارد و خلق اين الگوهاي ذهني در ارائه تنش و آرامش مؤثر است.
● قوي ترين قوه "مخيله" است زيرا بدون وقفه و 24 ساعته حتي بدون حضور محرك كار مي كند و اثرات عميقي در نگرش و تفكر و حالات روحي ما دارد.
● درد و درمان بستگي به اميد و ديد مثبت و منفي شخص دارد زيرا در ديد منفي و نااميدانه، حالات درد و بيماري ما تصوارت رنجوري بدن ملكه ذهن مي شود و در ديد مثبت شفا و سلامت و تندرستي ملكه ذهن مي گردد.
● ملكه ذهن مثبت يا منفي به اعماق درون نفوذ مي كند و در آن صورت خواسته يا ناخواسته اعمال بدن را تحت تأثير قرار مي دهد.
● براي ورود الگوهاي ذهني به اعماق درون، بايد در حالات خلسه و از خود بي خود شدن قرار گرفت و هر چقدر عمر خلسه بيشتر باشد الگوهاي ذهني شديد در اعماق درون حكاكي مي شود.
● ارسال الگوهاي ذهني شديد در اعماق درون به دو صورت امكان پذير است :
الف) طبيعي : مانند عشق، ايمان، ترس، دعاهاي شبانه ، ...
ب) مصنوعي : فيكس چشمها، بي حسي عضلات، بي حركتي بدن و ...
● براي كسب آرامش روحي بعد از ريلكس تن، بايد به تخيلات و اميدها و آرزوها و خاطرات شيرين پرداخت تا روح ارضا شود. تصور زيارتگاه ها و اماكن مقدس به روح آرامش عميق تري مي دهد.
● در تصورات و تخيلات دسترسي به غيرممكن ها روح را ارضا مي كند و يك شخصيت برتر در بازسازي و تكامل روحي مي شود و در نهايت موجب تقويت و آرامش روحي مي گردد.
● "تصورات" مي تواند يكي از قوي ترين اثرات آرامش را داشته باشد زيرا مي توان در هر موقعيتي اين تكنيك را به كار گرفت.
5- بيوفيدبك آرامش bio-feedback
● بيوفيدبك حالتي است كه شخص آگاهانه به حالت ها و احساسات قبلي خود برگشت مي نمايد تا بتواند احساسات خود را عميقاً درك كند و آنها را تحت كنترل ارادي خود بگيرد.
● در مغز مراكزي وجود دارد كه نسبت به احساسات برانگيخته مي شود تا بتواند هماهنگي لازم را براي برقراري تعادل ايجاد كند . براي هماهنگي دقيق تر درون و برون اين مراكز معكوس يا متضاد دارند كه نسبت به احساسات متضاد برانگيخته مي شود، مانند سيري، گرسنگي، خشم و شادي، سرما و گرما؛ مغز با توازن اين دو مركز، توازن و تعادل را ايجاد مي كند.
● براي توازن و تعادل روحي و جسمي بايد بتوان اين احساسات را به صورت ارادي و خود آگاهانه بيدار كرد و افزايش يكي از اين دو حس متضاد به حالت توازن و آرامش روحي رسيد.
● براي بيداري احساسات بايد در حافظه اين احساسات را بايگاني و نگه داشت تا در صورت لزوم با بيداري يكي از دو حس متضاد بتوان حالات تعادل و آرامش را ايجاد كرد.
● بعد از بيداري احساسات مي توان احساسات خوشايند را تقويت و احساسات ناخوشايند را كمي تضعيف كرد تا احساس نشاط و آرامش دائمي برقرار شود.
● براي بيداري احساسات و حالات روحي بايد ابتدا چرخش آگاهي به احساسات فيزيكي و يا احساسات فعلي كرد. سپس مرحله به مرحله احساسات قلبي را بيدار كرده و آنها را در حافظه ذخيره كرده تا در صورت لزوم بتوان با دسترسي به حافظه احساسات مورد نظر را بيدار كرد.
● گاه احساسات به صورت سمبليك در ضمير ناخودآگاه نقش مي گيرند و براي كنترل اين احساسات مي توان به عمل خواسته يا نيت كردن احساسات سمبليك را بيدار كرد و آنها را تحت كنترل در آورد.
● بيوفيدبك در چهار مرحله است بعد از تسلط كامل در هر چهار مرحله مي توان به سرعت احساسات را در هر موقعيت بيدار نموده و جسم و روح را تحت كنترل گرفت و نهايتاً به تعادل روحي و آرامش رسيد.
● براي كنترل بهتر احساسات متضاد بايد به صورت تسلسلي و پشت سرهم بيدار شوند تا وجه التفاوت اين دو حس بهتر درك شده و راحت تر بتوان آنها را بيدار و ايجاد توازن و تعادل روحي كرد.
● تمرينات ابتدا بايد با حوصله و دقيق سپس رفته رفته با سرعت بيشتر انجام شود و با تكرار تمرين مي توان دو احساس متضاد را در حافظه حكاكي كرد و به سهولت آنها را به ياد آورد و كاملاً به شكل واقعي و حقيقي آنها را بيدار كرد.
● با گسترش آگاهي بر احساسات واقعي و حتي كاذب مي توان به كنترل شديدتري رسيد به طوري كه اعمال خارق العاده را با كنترل ذهني به انجام رساند و اين است اسرار كار يوگيها؛
فنون ريلاكس تراپي
1- آرامش عضلاني
2- آرامش تنفسي
3- آرامش مغز
4- دفع سموم رواني
5- تخيلات ذهني آرام بخش
6- بيوفيدبك آرامش
7- آرامش متعالي
8- آرامش كاربردي
منبع :
اينترنت
تهيه كننده:
سیدمحمدحسن نسابه
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
Seyed mohammad hasan nassabeh
