روانشناس

اتیسم

اُتیسم 

فصل اول : شناخت اُتيسم

  اُتيسم چيست ؟

اُتيسم اختلال رشد ذهني پيچيده‌اي مي‌باشد كه معمولا در 3 سال اول زندگي شخص ممكن است بروز كند . به نظر مي‌رسد كه يك اختلال در سيستم عصبي كه باعث عدم عملكرد صحيح مغز مي‌شود در ايجاد اين بيماري مؤثر مي‌باشد . اين اختلال در بيماران اُتيستيك باعث مي شود كه مغز نتواند در زمينه رفتارهاي اجتماعي و مهارتهاي ارتباطي به درستي عمل كند . كودكان و بزرگسالان اُتيستيك در زمينه ارتباط كلامي و غير كلامي ‍، رفتارهاي اجتماعي ،  فعاليتهاي سرگرم كننده و بازي داراي مشكل مي‌باشند . اُتيسم يكي از پنج بيماري مي‌باشد كه در مجموع به آنها    “ اختلالات نافذ رشد“ يا به اختصار  “پي دي دي ‌‌“ مي‌گويند . اين پنج بيماري عبارتند از : اُتيسم ‌، اختلال آسپرگر ، اختلال عدم تمركز دوران كودكي ، اختلال رِت ، و اختلالات نافذ رشد كه با معيارهاي بيماري هاي ذكر شده مطابقت ندارند . هر كدام از اين بيماريها داراي معيارهاي شناخت خاص خود هستند كه توسط انجمن روانشناسي آمريكا مشخص شده‌اند . در بيماري‌هاي طيف پي دي دي ، اُتيسم بيشترين تعداد را دارا مي‌باشد كه تقريبا بين 2 تا 6 كودك از هر 1000  كودك به آن دچار مي‌شوند ( به نقل از مركز كنترل و پيشگيري بيماريها در آمريكا سال 2001 ) . اين بدين معنا است كه در كشوري مانند ايران با جمعيت حدود 70 ميليون نفر احتمال مي رود حدود 280 هزار بيمار اُتيستيك وجود داشته باشند و فراموش نكنيد كه اين تعداد هر روز در حال رشد مي باشد . طبق مطالعات انجام شده توسط وزارت آموزش و ساير سازمان هاي دولتي آمريكا ، اُتيسم در اين كشور با نرخ رشدي برابر با 10 تا 17 درصد در حال ازدياد است . در ساير كشورها نيز مانند كشور ما  اين بيماري در حال رشد نگران كننده اي است كه متأسفانه حركت جدي از طرف سازمانهاي مسئول در جهت شناساندن اين بيماري به جامعه و موارد لازم انجام نشده است .

 اُتيسم در سراسر دنيا ديده ميشود و فقط در پسران بيشتر از دخترها مشاهده شده است . به عبارت ديگر نژاد ، مكان زندگي ، ميزان سواد ، وضعيت مالي ، نوع اعتقاد ، شيوه زندگي ، و ...  هيچكدام تأ ثيري در شانس بروز اُتيسم ندارند

 نشانه هاي عمومي بيماري اُتيسم :

از زماني كه آگاهي عمومي در باره اين اختلال شروع به افزايش كرد ( براي اولين بار دكتر لئو كانر در سال 1943 اين بيماري را به صورت علمي توضيح داد ) ، بيشتر افراد حتي بعضي ازمتخصصين پزشكي و آموزشي هنوز درك درستي از نحوه تأ ثير گذاري اين اختلال بر افراد ندارند و از چگونگي برخورد و درمان اين افراد دانش كافي ندارند . به عبارت ساده تري ميتوان گفت در ميان اين بيماران مي توان افرادي را مشاهده كرد كه تماس چشمي ، رفتار خوب اجتماعي و بعضي از فاكتورهائي را كه در كودكان اُتيستيك مشاهده نمي شود ، داشته باشند ولي در عين حال در ساير فاكتورها با كودكان سالم فرق داشته باشند . به همين دليل تشخيص و تعيين روش درمان و نيز بررسي پيشرفت و مشخص كردن مراحل درمان نيازمند افراد متخصص با دانش كافي مي باشد .

اُتيسم را مي توان يك بيماري با طيف گسترده معرفي كرد . اين بيماري ميتواند نشانه هاي فراواني داشته باشد كه    توسط اين نشانه ها اُتيسم را مي توان از درجات خفيف تا شديد درجه بندي كرد . اگرچه اُتيسم رامي توان توسط يك سري از رفتارها تشخيص داد ولي افراد اُتيستيك مي توانند تركيبي از اين رفتارها را داشته باشند و الزاماً نبايد رفتارهاي اختلالي تعيين شده را به صورت يكجا از خود نشان بدهند . ممكن است دو كودك كه يك تشخيص براي آنها داده شده است ، از نظر رفتاري با هم تفاوت نشان بدهند واز نظر مهارت ها نيز با هم تفاوت داشته باشند .ممكن است والدين كلمات متفاوتي را در رابطه با بيماري اين كودكان بشنوند مانند شبه اُتيسم ، متمايل به اُتيسم ، طيف اُتيسم ،اُتيسم با عملكرد بالا و پائين ، با توانائي بالا و پائين . والدين بايد توجه داشته باشند كه مهمتر از عنوان بيماري ، پرداختن به درمان آن است . بايد در نظر داشت كه اين كودكان با درمان مناسب و به موقع مي توانند مطالب را بياموزند ، رفتارهاي درست را از خود نشان داده و در آينده مانند افراد عادي زندگي كنند . اما بدست آوردن اين اهداف مستلزم درمان به موقع و درست ، تحمل مشكلات و سختي هاي مربوط به اين درمان است .

هر شخص اُتيستيك مانند بقيه افراد جامعه داراي شخصيت مختص به خود است و مانند تمامي افراد خصوصيات خاصي را دارا مي باشد .بعضي از اين كودكان ممكن است كه از نظر گفتاري تأخير كمي داشته و بتوانند با كمي كمك، ارتباط كلامي مناسبي را با ديگران بر قرار كنند ولي همين كودكان ممكن است از نظر ارتباطات اجتماعي رفتار مناسبي را از خود نشان ندهند . گاهي اين كودكان براي شروع صحبت و تبادل كلامي ممكن است مشكل داشته باشند . افراد اوتيستيك معمولا در مكالمات ، يكطرفه رفتار مي كنند يعني فقط در رابطه با چيزي كه خود علاقه دارند صحبت مي كنند و از صحبتهاي طرف دوم چيزي نمي فهمند . در بعضي از اين كودكان خشونت و خود آزاري نيز مشاهده مي شود . در افراد اُتيستيك ممكن است رفتارهاي زير نيز بروز كند :

1- اصرار بر يكنواختي و مقاومت در برابر تغييرات.

2-در بيان نياز هاي خود دچار مشكل هستندو به جاي استفاده از كلمات از اَداها و اشاره استفاده مي كنند .

3-تكرار كلمات ،خنده نابجا ، گريه بي مورد ، نشان دادن استرس و نگراني بي علت .

4-ترجيح مي دهند كه تنها باشند.

5-پرخاشگري

6-به سختي با ديگران رابطه برقرار مي كنند .

7-دوست ندارند كه كسي را بغل كنند و يا اينكه كسي آنها را بغل كند .

8-تماس چشمي ندارند و يا اينكه بسيار كم است .

9-با روشهاي معمول آموزشي نمي توانند چيزي بياموزند.

10-بازي هاي غير عادي انجام مي دهند.

11- اشياء در حال چرخش را دوست دارند و خود نيز سعي مي كنند اشياء را به حالت چرخش در بياورند .

12-دلبستگي غير عادي به بعضي از اشياء پيدا مي كنند .

13-از نظر احساس درد حساسيت بالاتر و يا پائين تري نسبت به افراد عادي دارند .

14-ظاهراً از چيزي نمي ترسند .

15-از نظر فعاليت هاي فيزيكي ، فعاليت زيادتر و يا كمتري نسبت به كودكان سالم دارند .

16-حركات بدني آنها به صورت نرم و عادي نيست .

17-اگرچه آزمايشات شنوائي بر روي آنها سالم بودن شنوائي آنها را ثابت مي كند اما در برابر نام خود و دستورات

كلامي خود را بي تفاوت نشان مي دهند .

براي بيشتر ما واضح است كه مجموع حواس پنجگانه به ما كمك مي كنند تا بدانيم كه چه چيزهائي را تجربه مي كنيم . براي مثال حواس لامسه ، بويائي و چشائي در تجربه خوردن يك هلو رسيده به ما كمك مي كنند .براي كودكان اُتيستيك مشكلات حواس پنجگانه معمول است . ممكن است كه اين كودكان از نظر يك حس و يا چند حس در سطح غير عادي قرار داشته باشند يعني يا حساسيت بيشتري داشته باشند و يا اينكه در آن حس بسيار كُند باشند . ممكن است رايحه اي كه همه آنرا دوست دارند باعث آزار كودك اُتيستيك بشود و يا اينكه يك مزه معمولي كودك را ناراحت كرده و كودك از غذاهائي كه آن مزه را دارا مي باشند بگريزد. بعضي از كودكان اُتيستيك به برخي از صداها نيز حساس هستند و ممكن است كه برخي از صداهائي كه ما روزانه به طور عادي مي شنويم باعث رنجش آنها بشود . متخصصين معتقدند كه اين نابهنجاريها در كودكان اُتيستيك ناشي از اختلال در مجموعه حواس آنها مي باشد .

يكي ديگر از مشخصات كودكان اُتيستيك عدم نشان دادن علاقه و عاطفه در رابطه با اطرافيان است . البته اين مورد هم مانند ساير موارد مي تواند استثناء نيز داشته باشد . ولي والدين نبايد به اين دليل از نشان دادن علاقه خود به كودك كوتاهي كنند و بايستي عواطف خود را در برابر كودك به طور طبيعي بروز دهند تا كودك از آنها به تدريج نشان دادن احساسات خود را بياموزد .

علل بروز اُتيسم :

تا كنون هيچ علت مشخصي براي اُتيسم كشف نشده است ولي مشخص شده است كه عملكرد غير عادي مغز باعث ايجاد حالات اُتيسم مي شود . اسكن هاي مغزي در بعضي موارد نشان داده است كه مغز كودكان اُتيسيك از نظر اندازه و ساختار با مغز كودكان سالم متفاوت است . در حال حاضر تحقيقات فراواني در رابطه با احتمال دخالت عوامل ژنتيكي و عوارض داروئي در بروز اُتيسم در حال انجام است .در بعضي از خانواده ها مشاهده شده است كه اُتيسم مانند بيماريهاي ژنتيكي از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود كه اين خود مي تواند تئوري ژنتيكي بودن اُتيسم را در بعضي موارد ثابت كند .ولي در بسياري از موارد هم مشاهده شده است كه سابقه اُتيسم  درخانواده و يا اقوام وجود نداشته است .همچنين در بعضي از كودكان مشخص شده است كه در بدو تولد نشانه هائي از اُتيسم را دارا مي باشند ولي اين مورد هم عموميّت ندارد . هنوز محققين نتوانسته اند علت خاصي را به تنهائي براي ايجاد بيماري اُتيسم كشف كنند و ميتوان يك سري علل را در بروز آن مؤثر دانست .محققين ديگري نيز معتقدند كه تحت شرايط خاصي تعدادي از ژنهاي ناپايدار باعث اختلال در عملكرد مغز و در نهايت بروز اُتيسم مي شوند .تعداد ديگري از محققين نيز بر روي احتمال بروز اُتيسم در دوران بارداري تحقيق مي كنند . آنها معتقدند كه يك عامل ويروسي ناشناخته ، اختلال متابوليسمي ، و يا آلودگي به مواد شيميائي محيطي در دوران بارداري مي تواند عامل ايجاد اين بيماري باشد. احتمال بروز اُتيسم در كودكاني كه بيماري هائي مانند سندرم ژن ايكس حساس ، توبروس سلروسيس ، سندرم روبلا ، و فنيل كتنورياي درمان نشده داشته باشند بيشتر است .بعضي از مواد خطرناك مانند جيوه نيز كه در دوران بارداري وارد بدن مادر شوند مي توانند احتمال بروز اُتيسم را افزايش دهند .

در سالهاي اخير سئوالي در مورد رابطه واكسيناسيون و بروز اُتيسم مطرح شده است كه همچنان مورد بحث است . در سال 2001 در آمريكا تحقيقاتي در اين مورد انجام شد كه در آن رابطه واكسن “ ام ام ار “  و اُتيسم بررسي شد. در اين تحقيقات معلوم شد كه در برخي از كودكان اين واكسن باعث بروز بيماري اُتيسم شده است .با اين حال محققين ديگر اين بررسي ها را كافي ندانسته و خواهان تحقيقات بيشتر هستند .

به هر حال علت اُتيسم هر چه كه باشد ، بايد بدانيم كه اين كودكان يا با اُتيسم بدنيا مي آيند و يا اينكه آمادگي ابتلاء به آن را دارند.اين بيماري برخلاف آنچه كه تصور مي شد به خاطر بدي تربيت و يا عدم توانائي والدين در بزرگ كردن كودك نمي باشد . اُتيسم يك بيماري رواني نيست. كودكان اُتيستيك قابل درمان هستند و نبايد از آنها قطع اميد شود و نيز بهتر است بدانيد كه هيچ عامل رواني شناخته نشده است كه باعث بروز اُتيسم دركودكان شود .

تشخيص اُتيسم :

براي تشخيص اين بيماري هيچ تست پزشكي وجود ندارد.براي تشخيص اُتيسم در يك كودك بايد رفتار ، ارتباط و سطح رشد ذهني كودك به دقت بررسي شود . از آنجائي كه بعضي از علائم اين بيماري با بعضي از بيماري هاي ديگر مشترك است ممكن است متخصصين آزمايشها و تست هاي پزشكي متفاوتي را براي كودك تجويز كنند تا از وجود يا عدم وجود مشكلات ديگر در كودك مطمئن شوند.

با يك بررسي كوتاه در يك جلسه ممكن نيست كه بتوان به طور قطع وجود اُتيسم را در كودكي ثابت كرد. مشاهدات والدين و بررسي كامل مراحل رشد كودك از لازمات تشخيص اُتيسم در يك كودك مي باشد . در نگاه اول ممكن است كودك اُتيستيك به نظر عقب مانده ذهني ، داراي اختلال رفتاري ، داراي مشكل شنوائي و يا داراي رفتارهاي عجيب به نظر برسد .البته ممكن است تمام اين علائم در يك كودك اُتيستيك وجود داشته باشند كه اين امر خود باعث مشكلتر شدن تشخيص مي شوند .به هر حال در ابتداي امر بايستي معاينه دقيق و كاملي از كودك به عمل آيد زيرا به اين ترتيب مي توان يك برنامه مناسب و دقيق براي كمك به كودك اُتيستيك و درمان او تهيه كرد .

تشخيص زودهنگام :

تحقيقات نشان داده است كه تشخيص زودهنگام اُتيسم در درمان و بهبود وضعيّت كودكان مبتلا بسيار مؤثر است. هر چقدر زودتر بتوان اُتيسم را در يك كودك تشخيص داد ، زودتر هم مي شود از برنامه هاي درماني براي كمك به اين كودكان بهره برد .

روشهاي تشخيص :

علائم و نشانه هاي اُتيسم ممكن است در زمان نوزادي بروز كنند و شايد هم اين اتفاق نيافتد ولي نشانه هاي اين بيماري حتماً بين 24 ماهگي الي 6 سالگي خود را نشان خواهند داد . يك دكتر متخصص بايستي يك سري سئوالات مشخص و دقيقي در رابطه با چگونگي رشد جسمي و ذهني كودك تهيه كرده و جواب آنها را از طريق والدين و مشاهدات دقيق بدست آورد .

انجمن ملي پرورش و سلامت كودكان در آمريكا اين پنج سئوال اوليه را براي يك معاينه از كودك اُتيستيك تهيه كرده است :

1-آيا كودك شما تا قبل از 12 ماهگي صدا سازي و نجوا داشته است ؟

2-تا قبل از 12 ماهگي آيا كودك شما از اشاره ، اَداها و يا گرفتن دست ديگران و همينطور باي باي كردن استفاده

كرده است ؟

3-آيا كودك شما تا قبل از 16 ماهگي از كلمات تنها استفاده كرده است ؟

4-آيا كودك تا قبل از 24 ماهگي از تركيب دو كلمه استفاده كرده است ؟

5-آيا كودك هيچ كدام از مهارتهاي كلامي و اجتماعي خود را از دست داده است ؟

در صورت جواب منفي به چهار سئوال اول و جواب مثبت به سئوال آخر احتمال وجود اُتيسم در كودك داده مي شود . البته باز هم يادآور مي شويم كه براي تشخيص قطعي نياز به بررسي هاي بسيار دقيق و جامعي مي باشد كه بايد توسط افراد متخصص و آگاه صورت بگيرد .براي يك بررسي دقيق و كامل يك كودك مظنون به اُتيسم بايستي توسط متخصص اطفال ، روانشناس ، مشاور آموزش و ياد گيري كودكان ، متخصص اعصاب ، متخصص گفتار درماني و ساير متخصصين در زمينه اُتيسم معاينه شود .

مشاوره با متخصصين :

اگر كودك از طرف شما و يا دكتر مخصوص خود مظنون به اُتيسم باشد به هر حال بايستي توسط شخصي كه در زمينه اُتيسم تخصص دارد معاينه دقيق شود .ممكن است اين فرد يك روانشناس ، روانپزشك و يا يك متخصص رشد اطفال باشد .گاهي ممكن است براي يك تشخيص دقيق و درمان به يك تيم متخصص نياز شود اين تيم مي تواند از افراد زير تشكيل شود :

1-متخصص رشد در اطفال : اين فرد مي تواند مشكلات سلامتي و رشد در كودكان  را درمان كند.

2-روانپزشك كودك : اين فرد مي تواند در تشخيص اوليه كمك كرده و در صورت نياز داروهائي را براي كمك به كودك تجويز كند .

3-روانشناس كودك : در شناخت عادات و حالات رواني كودك كمك كرده و ناتواني هاي كودك در زمينه هاي رشد ذهني ،رواني ، و اجتماعي را بررسي مي كند . همچنين يك روانشناس مي تواند در بهبود رفتاري كودك و افزايش مهارتهاي اجتماعي كودك به شما كمك كند .

4-رفتار درمان :اين شخص مي تواند علاوه بركمك به بهبود توانائي هاي كودك در كارهاي روزانه مانند لباس پوشيدن ، غذا خوردن و ساير كارهاي استقلالي، همچنين در بهبود وضعيت حواس پنجگانه ،قدرت تشخيص ،و ساير توانائي هاي كودك او را ياري كند.

5-كار درمان : يك كار درمان كودك را در استفاده درست از عضلات و اندامهاي بدن براي انجام كارهاي بزرگ و كوچك بدني مي تواند ياري كند .

6-گفتار درمان :در بهبود وضعيت گفتار كودك و افزايش توانائي او در مهارتهاي كلامي بسيار مؤثر است .

7-مشاور خانواده :اين شخص مي تواند علاوه بر راهنمائي در امر روابط شما با كودك خود، شما را در بهره وري بهتر از منابع و مراكز موجود در جامعه براي كمك به درمان كودك كمك كند .

بسيار مهم است كه متخصصين و والدين همكاري بسيار نزديكي با هم در درمان كودك داشته باشند زيرا به اين ترتيب بيشترين بازده را بدست خواهيد آورد .همانطور كه متخصصين از تخصص و تجربه خود براي درمان كودك

شما استفاده مي كنند ، شما نيز به عنوان كساني كه توانائي ها و خصوصيات كودك را بهتر از هر كس ديگري مي شناسيد ، مي توانيد در ياري رساندن به كودك و پيشرفت مراحل درماني مؤثر باشيد . هنگامي كه يك برنامه درماني براي كودك شروع شود تبادل اطلاعات ميان والدين و درمانگران و گفتگوي منظم ميان آنها مي تواند در پيشبرد برنامه درماني و پيشرفت كودك بسيار مهم باشد .در اينجا ما به نمونه هائي از راهنمائي هاي لازم اشاره مي كنيم :

    اطلاعات خود را افزايش دهيد . تا جائيكه مي توانيد معلومات خود را درباره توانائي هاي كودكتان افزايش دهيد تا به اين ترتيب بتوانيد فرد مؤثري در برنامه درماني باشيد و بيشتر مراقب رفتار و عملكرد كودك باشيد .اگر از اصطلاحات مورد استفاده درمانگران چيزي سر در نمي آوريد از آنها بخواهيد تا براي شما توضيح بدهند .

خود را هميشه آماده نگاه داريد .شما هميشه بايد آماده باشيد تا در مواقع لزوم با متخصصين ، درمانگران و مسئولان مدارس و مراكز درماني ملاقات كنيد .سئوالات خود را از قبل تهيه كرده آنهارا بنويسيد و جوابهاي آنهارا نيز يادداشت كنيد .

براي برنامه درماني بايستي سازماندهي داشته باشيد.بسياري از والديني كه برنامه درماني موفقي داشته اند كساني بوده اند كه تمامي مراحل درمان را زير نظر داشته و از كارها ئي كه انجام شده و بايد انجام شود گزارش تهيه كرده و بررسي مي كرده اند.

برقراري ارتباط بسيار مهم است . شما بايد بياموزيد كه چه در موارد مثبت و چه در موارد منفي بايد با متخصصين و درمانگران صحبت كنيد و تمامي موارد لازم را مورد بحث و گفتگو قرار دهيد .شما بايد به طور واضح دلايل موافقت و يا عدم موافقت خود با مسايل پيش آمده را با درمانگران و متخصصين مربوطه در ميان بگذاريد تا مشكلات موجود با كمك يكديگر حل شود.

عبور از مرحله تشخيص :

اغلب عبور از اين مرحله براي خانواده ها بسيار مشكل و دردآور است . اين احساس كاملا عادي و طبيعي مي باشد ولي فراموش نكنيد كه بعد از تشخيص اُتيسم در يك كودك ، زندگي همچنان وجود دارد و بايد زندگي كرد. زندگي مي تواند حتي براي يك كودك اُتيستيك هم لذّت بخش و جالب باشد و همينطور براي كساني كه با اين كودك زندگي كرده و به او عشق مي ورزند . اگرچه براي درمان اين كودكان راه سخت و طولاني در پيش است ولي فراموش نكنيم كه عشقي كه خداوند در قلب پدر و مادر قرار داده و تمامي لذّتهائي كه يك پدر و مادر از شيرين زبانيها و بودن با فرزند خود دارند مي تواند اين راه دشوار را قابل تحمل كرده و آينده اي پر از اميد و شادي را رقم بزند.                                                                  

فصل دوم :درمان ، تعليم و تربيت

نگاه كلّي :

براي والدين دانستن اين مطلب كه كودك آنها اُتيسم مي باشد تجربه تلخ و دردناكي است . براي بسياري از خانواده ها ممكن است اين تشخيص بسيار تكان دهنده و غيره منتظره باشد ، بعضي از والدين هم ممكن است ماه ها و يا سالها به دنبال اين باشند كه با انجام آزمايشات دقيق تر عدم وجود اُتيسم را در كودك خود ثابت كنند .به هر حال والدين كودكاني كه به تازگي متوجه اين حقيقت شده باشند سئوالهاي بدون جواب بسياري در پيش روي خود مي بينند . در دهه هاي گذشته معمولا اين كودكان را در مراكز نگهداري كودكان معلول ذهني قرار مي دادند . متخصصين اطلاعات كمي در مورد اين بيماري و راه هاي در مان آن داشتند و همچنين خدمات اجتماعي كمي براي اين بيماران وجود داشت . امروزه اگر چه هنوز محققين و متخصصين در حال تحقيق بر روي علل و درمان اين بيماري مي باشند ولي نسبت به سالهاي گذشته پيشرفت چشمگيري را مشاهده مي كنيم . به اين ترتيب آينده روشنتري را مي توانيم براي اين كودكان انتظار داشته باشيم . هم اكنون در بسياري از كشورها خدمات اجتماعي مناسبي براي اين افراد و والدين آنها تدارك ديده شده است و روشها ، داروها و مراكز قابل توجهي براي كمك به بيماران اُتيستيك فراهم شده است .

در حالي كه هنوز درمان مشخصي براي اُتيسم پيدا نشده است ولي روشهاي درماني مناسبي وجود دارند كه با آنها مي توان به اين كودكان كمك كرد تا از توانائي هاي بيشتري بهره مند شده و حتي نمونه هائي نيز از بهبود كامل ديده شده است . اين روشهاي درماني علاوه بر اينكه كمك مي كنند تا رفتارهاي اختلالي كودك كم شوند ، همچنين كار هاي استقلالي را نيز به كودك مي آموزند تا كودك بتواند به طور مستقل نيازهاي خود را برآورده وبه تدريج به يك زندگي عادي برسد . از آنجائي كه رفتارها و اختلالات در كودكان اُتيستيك بسيار متفاوت و متغير است ، تا كنون چندين برنامه درماني براي آنها مد نظر قرار گرفته است كه هر كدام موفقيتهائي نيز به دنبال داشته اند . در درمان كودكان اُتيستيك بايد حتما اين مورد در نظر گرفته شود كه روش درمان براي هر كودك بايد متناسب با توانائي ها و شدت اختلالات او برنامه ريزي شود .

لطفاً به ياد داشته باشيد كه مطالب ذكر شده در اينجا جهت درمان و تشخيص نمي باشد و فقط براي افزايش اطلاعات شماست ، براي تشخيص وداشتن يك برنامه درماني حتماً بايد با متخصصين اُتيسم مشورت كنيد .

روشهاي درماني و تربيتي :

مطمئناً در مسير افزايش اطلاعات خود در مورد اُتيسم با روشهاي درماني زيادي روبرو خواهيد شد مانند آموزش از طريق شنوائي ، آموزش جزء به جزء ، ويتامين درماني ، درمان با رژيم غذائي بدون غلات ، برقراري ارتباط آسان ، موسيقي درماني ، بازي درماني ، كار درماني ، وبهبود مجموعه حواس .به طور كلّي مي توان تمامي اين روشها را به دو دسته تقسيم كرد : درماني و تربيتي .روشهاي درماني شامل : تصحيح رفتاري و روش بهبود ارتباط ،روشهاي رژيمي و داروئي ،و روشهاي تركيبي مي باشند . كارآئي بعضي از روشهاي درماني توسط تحقيقات و آمار ثابت شده

است و بعضي نيز نتايج چشمگيري نداشته اند .بعضي از والدين مايلند كودك آنها فقط با روشهائي كه كارآئي آنها ثابت شده است تحت درمان قرار گيرند . ولي به خاطر داشته باشيد كه همه كودكان اُتيستيك مانند هم نيستند و ممكن است كه روشي كه براي يك كودك مؤثر بوده براي كودك ديگر تأ ثير چنداني نداشته باشد . ما توصيه مي كنيم كه براي انتخاب يك روش درماني مناسب و مؤثر حتماً تمامي جوانب را در نظر گرفته و با متخصصين اُتيسم مشورت كنيد .بهتر است قبل از هر كاري از توانائي ها و ناتواني هاي كودك خود شناخت كاملي پيدا كنيد .

به عنوان والدين طبيعي است كه بخواهيد هر چه سريعتر كاري بكنيد . به هر حال بسيار مهم است كه براي شروع تغييرات زيادي را بر كودك تحميل نكنيد زيرا تغييرات در اين كودكان باعث استرس و ناراحتي بيشتر مي شوند .

بهتر است در ابتدا با تحقيق و مطالعه روش مناسب براي كودكتان را انتخاب كنيد و برنامه ريزي درستي را قبل از شروع برنامه درماني داشته باشيد . شما مي توانيد با مراجعه به اينترنت منابع اطلاعاتي بسياري را پيدا كنيد كه در امر افزايش اطلاعات و بررسي روشهاي درماني متفاوت سودمند هستند . در بسياري از اين سايت ها مي توانيد تجارب خانواده هائي را كه روشهاي متفاوت را براي درمان كودكان خود استفاده كرده اند مطالعه كنيد .همچنين شما مي توانيد نظرات و تئوري هاي متخصصين اُتيسم در مورد علل بروز و نحوه درمان اين كودكان را مشاهده كنيد . ممكن است در ابتدا از فراواني اطلاعات موجود در اينتر نت كمي گيج شويد ولي با اندكي تحمل و صرف وقت خواهيد توانست اطلاعات خود را افزايش داده و روشهاي مناسب براي كودك خود را پيدا كنيد . اين شما هستيد كه با كودك اُتيستيك خود هر روز زندگي مي كنيد و اين شما هستيد كه بهتر از هر كس ديگري او را مي شناسيد پس بهتر است به خود ايمان داشته باشيد و در راه درمان او مصمم و با اراده قدم بگذاريد . فراموش نكنيد كه اين كودكان كسي را جز شما ندارند !

پس از اينكه از اُتيسم و روشهاي درماني آن به اندازه كافي مطلع شديد حتماً در پي آن خواهيد بود كه جائي را براي كمك به كودك خود و شروع درمان مناسب پيدا كنيد . ممكن است تعداد انگشت شماري متخصص اُتيسم در اطراف خود پيدا كنيد ولي متأسفانه هنوز در كشور ما ايران به اين بيماري و نيازهاي اين بيماران توجه كافي نشده است . شما مراكزي را خواهيد يافت كه با كمال ميل و با همدلي سعي در كمك كردن به كودك شما دارند ولي اين مراكز اختصاصي نيستند و براي كودكان معلول ذهني و جسمي راه اندازي شده اند . شما مي توانيد از افراد متخصص در كار درماني ، گفتار درماني ، و بازي درماني اين مراكز كمك بگيريد و اگر اين اشخاص در زمينه اُتيسم نيز كار كرده باشند مي توانند نتايج بهتري را بدست آورند . متأ سفانه در هيچكدام از اين مراكز نمي توانيد روشهاي ذكر شده براي كودكان اُتيستيك را به صورت كامل و منسجم بيابيد . اميدواريم هر چه زودتر مسئولين و افراد تصميم گيرنده در امر كمك به كودكان داراي مشكلات جسمي و ذهني، در جهت كمك به كودكان اُتيستيك و خانواده هاي آنها تصميماتي را اتخاذ كنند.

افراد اُتيستيك نيز مانند ساير انسانها هستند . آنها نيز نقاط ضعف و قوت دارند . انها نيز احساس داشته و نيازهائي دارند .تنها تفاوت افراد اُتيستيك با سايرين اين است كه اين افراد ناتواني هائي را در مجموع دارند كه شايد هر كدام از اين ناتواني ها را جدا جدا در ساير افراد نيز بتوانيد ببينيد . بعضي از كودكان اُتيستيك حتي از نظر درجه هوشي از افراد معمولي بالاترند و بعضي ها نيز پائين تر . براي كمك به اين افراد نياز است كه مربيان و درمانگران مطالعات كافي و مناسبي را داشته باشند تا بتوانند هر چه مؤثرتر و مناسب تر با اين بيماران كار كنند . بعضي از كودكان اُتيستيك نياز دارند تا بيشتر در زمينه رفتارهاي اجتماعي با آنها كار شود . بعضي نيازمند تصحيح رفتارهاي تهاجمي و خودآزاري هستند . تقريباً هيچ برنامه تنهائي وجود ندارد كه بتوان گفت دربرگيرنده همه اين نيازها در كودكان اُتيستيك باشد پس لازم است كه از برنامه اي و يا برنامه هائي استفاده شود كه در برگيرنده بيشترين نيازهاي كودك شما باشد . به هر حال هر برنامه و يا برنامه هاي درماني كه براي كودك خود انتخاب مي كنيد بايستي حداكثر نيازهاي كودك شما را برآورده كند و در دوره هاي زماني مناسب ( با تشخيص متخصصين و درمانگران ) بازنگري و بررسي شود تا از كارآمد بودن و تأثير مثبت آن اطمينان حاصل شود .

روشهاي درماني 

در ادامه ما به چند روش درماني موجود براي كودكان اُتيستيك اشاره خواهيم كرد .اين برنامه ها براي كودكان زير 3 سال طراحي شده اند ولي مي توان از آنها براي كودكان بزرگتر هم بهره برد . يادآور مي شويم كه اين روشها براي آشنائي مي باشد و اين مبحث هيچ روشي را براي كودك شما توصيه نمي كند . همانطور كه قبلاً ذكر كرديم انتخاب روش مؤثر بايد با مشورت متخصص اُتيسم و در نظر گرفتن همه جوانب باشد . بسيار مهم است كه شما خصوصيات ، اختلالات و سطح هوشي كودك خود را خوب بشناسيد و در برنامه درماني او روشهائي را كه ميتوانند بهترين نتايج را بدهند منظور كنيد . ممكن است شما تمامي نيازهاي درماني كودك خود را در يك برنامه پيدا نكنيد در اين صورت بهتر است با مطالعه دقيق در ساير برنامه هاي درماني روشهائي را كه به كودك شما كمك مي كنند انتخاب كرده و در برنامه درماني او قرار دهيد . تمامي متخصصين در امر اُتيسم معتقدند كه تشخيص زودهنگام و شروع درمان در سنين كم بهترين نتايج را دربر خواهند داشت . اگر كودك هر چه زودتر در برنامه درماني قرار گيرد ، زودتر هم به سطح رفتارهاي عادي خواهد رسيد . همچنين افراد متخصصي كه بر روي كودكان اُتيستيك سالها كار كرده اند معتقدند هر چه برنامه درماني منظم تر و داراي ساختار دقيقتري باشد مي توان نتايج بهتري را بدست آورد . با توجه به مشكلات و اختلالات خاصي كه در بيماران اُتيستيك مشاهده مي شود يك برنامه درماني مناسب بايد اين نيازها را برآورده كند : رشد و بهبود رفتارهاي اجتماعي كودك ، توانائي برقراري ارتباط ، تصحيح رفتاري ، و بهبودي مشكلات مجموعه حواس پنجگانه . گاهي يك برنامه از متعلقات زيادي براي كمك به فرد اُتيستيك برخوردار است .براي مثال برنامه درماني يك كودك مي تواند شامل گفتار درماني ، رشد و بهبود رفتارهاي اجتماعي و دارو درماني باشد و برنامه درماني كودك ديگر از رشد و بهبود رفتارهاي اجتماعي ، بهبود مجموعه حواس پنجگانه و تغييرات رژيم غذائي تشكيل شده باشد .

برنامه هائي براي كودكان زير 3 سال :

اگر كودك شما زير 3 سال سن دارد مي تواند از شانس درمان زودهنگام بهره ببرد . كودك شما مي تواند به دو طريق از اين برنامه درماني زودهنگام بهره ببرد ، يا از طريق درمان در خانه و يا در مراكز درماني . برنامه درماني در خانه مستلزم اين است كه يك تيم درمانگر به خانه شما آمده و برنامه درماني را در خانه پياده كنند . در نوع ديگر كه درمان در مركز مي باشد اين شما هستيد كه بايد كودك را مرتباً به مركز برده و تحت درمان قرار دهيد . در هر دو صورت افرادي كه با كودك شما كار مي كنند بايد كساني باشند كه در زمينه اُتيسم تخصص و تجربه داشته و برنامه درماني را به خوبي فهميده باشند . كمك هاي ديگر نيز با توجه به نياز كودك بايد براي او تهيه گردد مانند كاردرماني ، گفتار درماني و يا بازي درماني .

به عنوان والدين كودك اُتيستيك شما بايد فعاليّت بيشتري نسبت به ساير افراد تيم درماني داشته باشيد . اين شما هستيد كه كودك خود را بهتر از ديگران مي شناسيد و مي توانيد به متخصص مربوطه و درمانگران در رابطه با انتخاب و اجراي برنامه درماني كمك زيادي بكنيد . تبادل تجربيات و اطلاعات ميان والدين و درمانگران بسيار مهم و حياتي است و مي تواند در پيشبرد برنامه درماني و پيشرفت كودك بسيار مؤثر باشد . توصيه مي كنيم براي استفاده از امكانات موجود در جهت كمك به اين كودكان و درمان زودهنگام با مراكز بهزيستي نزديك محل زندگي خود تماس بگيريد و از خدمات آنها به اين بيماران استفاده كنيد .

از آنجائي كه هيچ كودك اُتيستيك مانند كودك اُتيستيك ديگر نيست ، برنامه درماني مناسب براي يك كودك نيز ممكن است براي كودك ديگر مؤثر نباشد . همين امر باعث شده است كه كار ارزيابي و ارائه برنامه هاي درماني مشكل تر باشد . يكي از محققين و متخصصين اُتيسم بيان مي كند كه بهتر است هر كدام از مشكلات فرد اُتيستيك را به عنوان يك بيماري فرض كرده و در انتخاب برنامه سعي شود كه راه حل هاي اين مشكلات در برنامه گنجانده شوند . شما مي توانيد ليستي از كارهائي را كه كودك شما مي تواند و نمي تواند انجام دهد تهيه كرده و در انتخاب برنامه دقت كنيد كه آيا برنامه مورد نظر جوابگوي اين موارد مي باشد يا نه . دانستن اين اختلالات يادگيري در كودكان مي تواند به شما كمك كند تا بدانيد كه آيا روشي را كه انتخاب مي كنيد مؤثر خواهد بود يا نه . دانستن نقاط قوّت كودك نيز بسيار مهم است زيرا به اين ترتيب مي توانيد از انجام كارهاي اضافه با كودك خودداري كرده و بيشتر به نقاط ضعف او بپردازيد .

انجمن اُتيسم آمريكا چند معيار را ارائه داده است كه مي توان با استفاده از آنها مؤثر بودن يك برنامه درماني را تشخيص داد :

 آيا برنامه درماني به كودك صدمه اي خواهد زد ؟ در صورت شكست برنامه درماني چه تأثيراتي منفي بر كودك و خانواده وارد خواهد شد ؟ آيا اين برنامه درماني از نظر علمي بررسي و تأييد شده است ؟ آيا روشهاي ارزيابي مشخصي در اين برنامه گنجانيده شده است ؟  اين برنامه در مورد ساير كودكان چه مقدار موفقيّت داشته است ؟

 چه تعدا از كودكاني كه با اين برنامه تحت درمان قرار گرفته اند توانسته اند به مدارس عادي بروند و چه تعداد نتوانسته اند؟آيا درمانگران تعيين شده تجربه و علم كافي براي كار با كودكان اُتيستيك را دارند ؟ فعاليت ها و تمرينات چگونه برنامه ريزي شده اند ؟ كودك در اين برنامه چه مقدار مورد توجه قرار گرفته است ؟ پيشرفت كودك به چه نحوي اندازه گيري خواهد شد ؟ آيا رفتار و پيشرفت كودك به دقت مورد بررسي و ثبت قرار خواهد گرفت ؟ آيا كودك به درستي مورد تشويق و تحريك قرار خواهد گرفت؟ آيا محيط اختصاص يافته براي محل تمرينات به درستي از چيزهائي كه ذهن كودك را پريشان مي كند خالي شده است ؟ آيا برنامه درماني به نحوي است كه امكان ادامه آن در خانه باشد ؟ هزينه برنامه ، زمان آن ومحل آن در حدّ و توان والدين مي باشد؟

روشهاي رفتار درماني و بهبود ارتباط

رفتارهاي كودكان اُتيستيك اغلب براي والدين و درمانگران مشكل آفرين و ناراحت كننده است . اين رفتارها ممكن است نامناسب‌، تكراري ، تهاجمي و خطرناك باشد و همينطور ممكن است شامل تكان دادن مكرّر دستها ، حركت مداوم انگشتان ، تكان دادن بدن به جلو و عقب‌ ، گذاشتن اشياء در دهان ، و يا كوبيدن سر به اشياء ديگر باشد .كودكان اُتيستيك همچنين ممكن است به رفتارهاي خودآزاري مانند آسيب زدن به چشمان ، و يا گاز گرفتن دستان خود عادت داشته باشند .اين كودكان همچنين ممكن است نسبت به درد و سوختگي عكس العملي نشان ندهند .گاهي كودكاني نيز مشاهده شده اند كه بدون دليل به ديگران حمله كرده اند .دلايل بروز اين رفتارها در كودكان اُتيستيك هنوز به طور دقيق يافت نشده است و بسيار پيچيده مي باشد ولي برخي از متخصصين معتقدند كه اختلالات در حواس پنجگانه كودك مي تواند باعث بروز اين رفتارها شوند و كودك با اين رفتارها مي خواهد اين حواس را ارضاء كند .

مهارتهاي ارتباطي نيز ( هم كلامي و هم نوشتاري ) مشكل مهمي در كودكان اُتيستيك مي باشد . آنها نمي دانند كه ارتباط چگونه برقرار شده و چه اهميتي دارد همچنين اين كودكان اغلب در شروع ارتباط و برقراري ارتباط دو طرفه مشكل دارند . بسياري نيز مشكلات گفتاري دارند و ممكن است هيچگاه در طول زندگي خود صحبت نكنند و يا اينكه دير شروع به صحبت كردن بكنند .بعضي از اين كودكان هم ممكن است از مهارت كلامي به نحو نادرست استفاده بكنند مثلاً هر كلمه و يا جمله اي كه به آنها گفته مي شود را تكرار مي كنند ( تكرار طوطي وار ) و يا اينكه فقط از كلمات تك براي ارتباط استفاده مي كنند . البته بايد يادآور شد كه مشكلات ارتباطي مي توانند باعث بروز ناهنجاريهاي رفتاري شوند مثلاً كودكي كه قادر نيست نياز خود را بيان كند ممكن است شروع به فرياد كشيدن و يا خودآزاري كند .

روشهاي فراواني براي بهبود مشكلات اجتماعي،كلامي،حواس ، و رفتارهاي اختلالي تهيه شده است .برخي از اين روشها عبارتند از: اِي بي ِاي ، آموزش جزء به جزء ، فِلور تايم ، داستانهاي اجتماعي ، و بهبود مجموعه حواس پنجگانه .

 روش اِي بي اِي Applied Behavior Analysis

بسياري از روشهاي درماني كودكان اُتيستيك بر پايه اصول اين روش تهيه شده اند. اصل مهم اين روش اين است كه رفتارهائي كه مورد تشويق قرار بگيرند احتمال تكرار و افزايش خواهند داشت و رفتارهائي كه مورد توجه قرار نگيرند احتمال حذف شدن آنها وجود دارد .اگر چه اِي بي اِي يك تئوري مي باشد ولي بسياري از مردم از اين اصطلاح براي روشهائي كه با اين اصل كار مي كنند استفاده مي كنند . دو روش مهمي كه بر پايه اين اصل وجود دارند روش آموزش جزء به جزء و لوواس مي باشند .

در روش آموزش جزء به جزء و روش لوواس هر تمريني كه به كودك داده مي شود شامل يك دستور به كودك ، يك عمل از طرف كودك و يك عكس العمل از طرف درمانگر مي باشد .اين روش علاوه بر تصحيح رفتارهاي كودك شامل آموزش مهارتهاي جديد نيز از قبيل مهارتهاي اوليه مانند خوابيدن و لباس پوشيدن تا مهارتهاي پيشرفته مانند برخوردهاي صحيح اجتماعي مي باشد . اين روش ، روشي بسيار دقيق و كامل است .در اين روش معمولاً كودك بين 30 تا 40 ساعت در هفته به صورت انفرادي با درمانگر دوره ديده كار مي كند . هر كار و مهارت جديد به اجزاء كوچكتري تقسيم مي شود . هرگاه كار خواسته شده ازكودك به درستي انجام شود ، كودك مورد تشويق قرار مي گيرد تا در كودك انگيزه تكرار آن و فرمانبري بيشتر شود . اين روش با مخالفت هائي نيز روبرو شده است . برخي از متخصصين معتقدند كه اين روش به احساسات كودك لطمه مي زند و مدت زمان آموزش آن در طول هفته تأثيرات ناخوشايندي بر خانواده ميگذارد. به هر حال آمار و ارقام و تجربه نشان داده است كه تكنيكهاي اِي بي اِي نتايج مثبت و با ثباتي بر روي كودكان اُتيستيك داشته است .

TEACCH

اين روش اولين روشي بود كه در آمريكا براي كودكان اُتيستيك به كار گرفته شد . نام اين روش مخفف عبارت ”درمان و آموزش كودكان اُتيستيك و ناتواني هاي ارتباطي مرتبط با اين بيماري “ مي باشد .در اين روش اعتقاد بر اين است كه محيط زندگي كودك بايد با او تطبيق داده شود نه اينكه كودك با محيط تطبيق داده شود .در اين روش از تكنيك خاصي استفاده نمي شود بلكه برنامه درماني بر اساس سطح عملكرد كودك پايه ريزي مي شود .توانائي هاي كودك بر اساس معيارهاي آموزشهاي رواني بررسي مي شود و تكنيكهاي درماني در جهت بهبود ارتباط ، مهارتهاي اجتماعي و انطباقي طراحي مي شوند .در اين روش به جاي اينكه به كودك يك مهارت و توانائي خاص آموزش داده شود ، سعي بر اين است كه به كودك مهارتهائي آموزش داده شود تا بتواندمحيط اطراف خود و رفتارهاي اطرافيان خود را بهتر درك كند .به عنوان مثال ، برخي از كودكان اُتيستيك هنگام احساس درد شروع به فرياد زدن مي كنند ، در اين روش سعي برآن است كه به كودك آموزش داده شود تا هنگام احساس درد چگونه با برقراري ارتباط آن را به اطرافيان خود بفهماند . اين روش نيز مخالفاني دارد و اين مخالفان معتقدند كه اين روش خيلي خشك و پر شاخ و برگ است . همچنين ممكن است كودك اُتيستيك دريابد كه در برابر عمل خواسته شده چه انتظاري از او مي رود و فرا بگيرد كه بدون فكر ، خلاقيّت و دقت جواب خواسته شده را اجرا كند .

Picture Exchange Communication Systems – PECS

روش ارتباط با تبادل تصوير . يكي از مهم ترين اختلالات در كودكان اُتيستيك عدم توانائي در ارتباط مي باشد. برخي از كودكان اُتيستيك ممكن است صحبت كردن را بياموزند و برخي نيز ممكن است هيچگاه قادر به اين كار نشوند .اين روش ، روش مناسبي براي شروع گفتار و برقراري ارتباط در كودكاني است كه قادر به صحبت كردن نمي باشند .در اين روش بر پايه اصول اِي بي اِي ، به كودك آموزش داده مي شود كه چگونه مي تواند نياز هاي خود را از طريق دادن تصاوير برآورده كند.از امتيازات مهم اين روش اين است كه ارتباط كودك ساده ،قابل فهم ، با تفكر و عمد مي باشد . كودك تصويري را به شما مي دهد و شما بلافاصله مي توانيد منظور او را دريابيد . با اين روش كودك مي تواند با هر كسي ارتباط برقرار كند و تنها كاري كه بايد انجام شود گرفتن و دادن تصاوير است .

Floor Time

اين روش توسط يك روانشناس كودك به نام ” استانلي گرين اسپن “ ارائه شده است .اين روش بسيار شبيه بازي درماني است . در اين روش سعي بر اين است كه ارتباط كودك با يك فرد ديگر از طريق برنامه هاي دقيق بازي بيشتر و مؤثرتر شود. اين روش شامل شش مرحله مي باشد كه كودك در طي مراحل آنها تقليد و چگونه ياد گرفتن را از يك بزرگتر فرا مي گيرد و به عبارتي كودك بايد نرده بام شش پله اي را طي كند. ممكن است كودكان در اين روش با مشكلاتي نيز روبرو شوند مثلا به علت اختلالات حسّي در درك بعضي از تمرينات خواسته شده مشكل پيدا كنند و يا اينكه قادر به انجام برخي از تمرينات بدني موجود در برنامه نشوند .در اين برنامه والدين و درمانگران   سعي مي كنند تا پيشرفت كودك را از طريق مسيرهائي كه كودك دوست دارد و با جهت دادن به اين مسيرها ، فراهم كنند تا كودك بتواند شش مرحله پيشرفت موجود در اين روش درماني را طي كند.اين روش به طور مجزا كودك را در بدست آوردن مهارتهاي گفتاري و بدني كمك نمي كند بلكه از نظر احساسي و رواني به كودك كمك مي كند تا كودك بتواند درك بيشتري پيدا كرده و از طريق آگاهي و تجربه مهارتهاي ديگر را نيز بدست آورد .معمولاً از اين روش در كنار روشهاي دقيق تر ديگر مانند اِي بي اِي در ساعات فراغت كودك استفاده مي شود.

Social Stories داستانهاي اجتماعي

اين داستانها براي آموزش مهارتهاي اجتماعي به كودكان اُتيستيك آماده شده اند . از طريق اين داستانها به كودك آموزش داده مي شود كه چگونه احساسات ، منظور ، و برنامه هاي ديگران را درك كنند .در اين روش يك داستان براساس يك موقعيّت و شرايط خاص با اطلاعات فراوان تهيه شده است كه به كودك از طريق گوش كردن به آن كمك ميشود تا بفهمد چه جواب يا عكس العمل مناسب را بايد از خود نشان دهد . اين داستانها معمولاً از سه جزء اصلي تشكيل مي شوند : 1- اطلاعاتي در مورد افراد داستان ، مكان و اجزاء آن 2- احساسات و افكار افراد داستان 3- جوابها و عكس العملهاي مناسبي كه بايد وجود داشته باشند . اين داستانها بايد بر اساس نياز كودك براي او خوانده شوند و حتماً بايد از قول اول شخص مفرد و در زمان حاضر باشند . اين داستانها در صورت همراهي با تصاوير و موسيقي مي توانند تأثير بيشتري داشته باشند . بايستي داستانهاي فراهم شده به گونه اي باشند كه نقاط ضعف كودك را تصحيح كنند . مثلاً كودكي كه از شرائط بخصوصي ترس دارد و يا اينكه در او ايجاد استرس مي كند بهتر است داستانهاي مناسبي در مورد اين شرايط براي او گفته شود.

Sensory Integrationدرك مجموعه حواس

كودكان اُتيستيك اغلب از نظر حس هاي بدن خود داراي مشكلاتي مي باشند . ممكن است اين كودكان داراي آستانه تحريك بالا و يا پائين باشند و يا اينكه مغز آنها قادر نيست از اطلاعات بدست آمده توسط حواس پنجگانه آنها درك درستي از شرايط موجود بدست آورد . در اين روش درماني كه مي تواند توسط بازي درمان ، كاردرمان و يا گفتار درمان انجام شود به كودك كمك مي شود تا بهتر از اطلاعات حسي بهره ببرد .مثلاً اگر كودك با حس لامسه خود مشكل دارد از كودك خواسته مي شود تا اشياء متفاوت با جنسهاي متفاوت را لمس كرده و با آنها كار كند . موسيقي درماني نيز جزئي از اين روش است كه توسط فركانسهاي متفاوت حساسيّت كودك را در برابر برخي اصوات كم و يا زياد مي كند . دكتر ” تِمپِل گراندين “ كه خود يك بيمار اُتيسم بوده است دستگاهي را طراحي كرده است كه با فشارهاي متفاوت بر دست ، حس لامسه را بهبود مي بخشد .قبل از اجراي اين روش درماني ، درمانگر حتماً بايد كودك را به دقت زير نظر گرفته و آشنائي كامل و دقيقي در رابطه با خصوصيات حسي كودك پيدا كند .

 درمانهاي رژيمي و داروئي

از آنجائي كه اُتيسم يك طيف از بيماريهاي مشابه است نمي توان گفت كه يك درمان خاص براي همه اين طيف مي تواند مؤثر باشد . ولي به هر حال متخصصين و خانواده ها به اين نتيجه رسيده اند كه با استفاده از چند روش درماني و يا تركيبي از آنها مي توان به كودكان اُتيستيك كمك كرد تا رفتارهاي اختلالي آنها بهتر شده و عملكرد كلّي آنها پيشرفت كند . اين تركيب درماني مي تواند تركيبي از روشهاي روانشناسي و داروئي باشد . تاكنون داروئي يافت نشده است كه از بروز اُتيسم جلوگيري كند و يا اينكه آنرا درمان كند ولي متخصصين و خانواده ها به تجربه دريافته اند كه بعضي از داروهاي استفاده شده در بيماري هاي ديگر ، در بهبود بعضي از اختلالات اُتيسم مؤثر مي باشند . همچنين مشاهده شده است كه تغييرات رژيم غذائي و افزودن برخي ويتامين ها و موادمعدني مي تواند در بهبود برخي از اختلالات اُتيسم مؤثر باشد .در طي ده سال گذشته تحقيقات زيادي در اين مورد انجام شده كه نتايج برخي از آنها حاكي از اين است كه افزودن برخي ويتامين ها مانند ب6 و ب12 و همچنين حذف برخي مواد مانند گلوتن و كازئين از رژيم غذائي كودك مي تواند در بهبود عملكرد سيستم گوارشي ، آلرژي ها و رفتارهاي كودك تأثير مثبت داشته باشد . البته تمامي تحقيقات و بررسي ها اين مطلب را به صورت علمي و قطعي ثابت نمي كنند .     تعدادي از داروهاي بيماريهاي ديگر وجود دارند كه در مورد بعضي از كودكان اُتيستيك اثرات مثبت نشان داده اند.اين داروها معمولاً در درمان بيش فعّالي ، اختلالات توجه ، و نگراني در كودكان اُتيستيك مؤثر بوده اند . در اصل مي توان گفت هدف از استفاده دارو در كودكان اُتيستيك ، كاهش رفتارهاي اختلالي در جهت استفاده بهتر و بيشتر كودك از جلسات درماني مي باشد . سعي كنيد در صورتي كه متخصصين براي كودك شما دارو تجويز مي كنند اين سئوالات را از آنها بپرسيد : آيا اين دارو اثرات جانبي در كودك خواهند داشت ؟ چه مقدار در طي روز بايد استفاده شود ؟ به چه نحو بايد استعمال شود ؟ در دراز مدت چه تأثيراتي خواهد داشت ؟ چه كسي و چگونه تأثيرات اين دارو را در كودك بررسي خواهد كرد ؟آيا آزمايشات بخصوصي را قبل از استفاده اين دارو بايد انجام داد ؟ آيا استفاده اين دارو هم زمان با ساير داروها و ويتامين ها مشكلي نخواهد داشت ؟. به هر حال به خاطر داشته باشيد كه استفاده از هر داروئي براي كودكان اُتيستيك بايد حتماً زير نظر متخصص انجام شده و اثرات آن به دقت تحت بررسي باشد .

 شايد بتوان گفت يكي از بيشترين ويتامين هاي استفاده شده براي كودكان اُتيستيك ، ويتامين ب مي باشد .اين ويتامين در ساختن آنزيمهائي كه مغز براي فعّاليت خود به آنها احتياج دارد مؤثر است .در 18 تحقيقي كه در مورد اين ويتامين انجام شده است نشان داده شده است كه حدود نيمي از كودكاني كه اين ويتامين در رژيم غذائي آنها بيشتر شده بود ، تأثيرات مثبتي در آنها به وجود آمده بود كه اين تأثيرات شامل بهبود رفتار ، بهبود تماس چشمي ، توجه بيشتر ، و افزايش توانائي يادگيري در اين كودكان بود. در بعضي از كودكان ، روغن جگر ماهي كه حاوي مقادير فراواني ويتامبن هاي آ و د مي باشد تأثيرات خوبي در افزايش تماس چشمي و بهبود رفتاري داشته است . ويتامين س نيز در عملكرد بهتر مغز تأثير دارد و استفاده آن در برخي از كودكان اثرات مثبت داشته است . در صورتي كه قصد استفاده از ويتامين ها را براي كودك خود داشتيد مي بايست حتماً با دكتر متخصص كودك خود مشورت نمائيد و در صورت لزوم آزمايشاتي را انجام دهيد تا مطمئن شويد استفاده بيش از حد معمول اين ويتامين ها اثرات جانبي و مخرب بر روي كودك شما نخواهد داشت . برخي از كودكان اُتيستيك در مورد بعضي از موادغذائي حساسيت هائي از خود نشان مي دهند و حتي ممكن است در مورد آن آلرژي نيز پيدا كنند . ممكن است اين حساسيت ها و آلرژي به صورت رفتارهاي اختلالي در كودك بروز كنند .گزارشهاي فراواني از والدين و متخصصين وجود دارند كه حاكي از آن است كه حذف اين مواد غذائي از رژيم غذائي كودك باعث پيشرفت چشمگير و بهبود رفتاري شده است . در برخي از كودكان اُتيستيك مشاهده شده است كه پروتئين هائي نظير گلوتن و كازئين به خوبي شكسته نمي شوند و باعث بروز مشكلاتي در كودك مي شوند .حذف اين پروتئينها در اين كودكان مي تواند به رفع اختلالات گوارشي در آنها كمك كند و در نتيجه رفتارهاي اختلالي ناشي از آن نيز رفع مي گردند . گلوتن در غلات و كازئين در لبنيات وجود دارند . بايد توجه داشت كه در صورت وجود اين مشكل در كودك شما ، نبايد غلات و لبنيات به يكباره از رژيم غذائي كودك حذف شوند زيرا ممكن است اين قطع ناگهاني خود باعث بروز مشكلات ديگري شود . براي اين منظور بهتر است با يك متخصص تغذيه مشورت شود تا نحوه حذف اين مواد و تغيير مناسب رژيم غذائي به شما آموزش داده شود

روشهاي درماني مكمل

با وجود اينكه تشخيص زودهنگام و درمان زودهنگام اُتيسم بهترين روش در كمك به اين كودكان و درمان آنهاست ، برخي از والدين و محققين معتقدند كه روشهاي درماني مكمل ديگري نيز وجود دارند كه مي توانند ارتباط كودك با دنياي اطراف و سايرين را بهبود بخشيده و رفتارهاي آنها را بهتر كنند . از انواع اين درمانها مي توان به موسيقي درماني ، هنر ، و حيوان درماني اشاره كرد كه مي توانند به صورت فردي با كودك كار شده و يا در مراكز مخصوص به صورت جمعي كار شوند . در تمامي اين روشها افزايش قدرت ارتباط ، بهبود روابط اجتماعي و افزايش اعتماد به نفس مشترك مي باشد . همچنين اين روشها كمك ميكنند تا كودك بتواند رابطه بي خطر و مفيدي را با درمانگر خود و سايرين برقرار كرده و با آنها مأنوس شود . موسيقي و هنر بخصوص مي توانند در رفع مشكلات حواس پنجگانه كودك مفيد باشند زيرا توسط آنها قدرت درك ، شنوائي و ديداري كودك تقويت مي شوند . حيوان درماني معمولا شامل اسب سواري و شنا با دولفين ها مي باشد . در اين درمانها كودك توانائي هماهنگي عضلات و اندامها را مي تواند بدست آورد همچنين احساس دوست داشتن و اعتماد به نفس نيز از فوائد اين نوع درمان است .                                                       

فصل سوم : زندگي با اُتيسم

نگاه كلّي

بزرگ كردن يك كودك اُتيستيك همراه با مشكلات فراواني است و خانواده هاي اين كودكان اغلب درگير استرس هاي فراواني هستند. مقدار شناخت از اُتيسم و آمادگي اين خانواده ها براي مقابله با آن مي تواند كمك بزرگي براي تمامي افراد خانواده ( والدين ، برادران و خواهران ، پدر بزرگ و مادر بزرگ و ... ) باشد . خصوصيات منحصر به فرد هر كودك اُتيستيك باعث شده است كه هر خانواده تجربيات مخصوص به خود را داشته باشد و ممكن است تجربيات خانواده هاي ديگر مفيد واقع نشوند . ما در اينجا مي خواهيم به مطالبي اشاره كنيم كه ممكن است به عنوان ايده هاي اوليه براي خانواده هاي كودكان اُتيستيك در رابطه با آمادگي و مبارزه با اين مشكل، مفيد باشند .

استرس در خانواده

استرس چيزي است كه والدين همگي آنرا تجربه كرده اند . در طول روز استرس هاي فيزيكي را تجربه مي كنيم كه مي توانند در اثر آماده كردن غذا ،حمام بردن بچه ها ، تكاليف خانه آنها و ... باشند . گاهي اوقات اين استرسهاي فيزيكي به وجود آمده ميان والدين و كودكان مي تواند باعث انجام نادرست كارها شود كه خود مي تواند علّت به وجود آمدن استرس هاي رواني گردد.اين نكاتي را كه ذكر كرديم براي تمامي خانواده ها صادق است و خانواده هاي كودكان اُتيستيك بعلاوه اين مشكلات ، استرسهاي خاص ديگري را نيز بايد تحمل كنند .

تحقيقات نشان داده است كه خانواده هاي كودكان اُتيستيك بيشتر از خانواده هاي كودكان عقب مانده ذهني و سندرم داون استرس داشته و با آن درگير هستند . علّت اين امر ميتواند شخصيت هاي خاص كودكان اُتيستيك باشد كودك اُتيستيك ممكن است حتي قادر نباشد كه نيازهاي اوليه زندگي خود را بيان كند . بيشتر اوقات والدين كودك بايد حدس بزنند كه كودك آنها چه مي خواهد ، آيا او تشنه است ؟ آيا او گرسنه است ؟ آيا جائي از بدن او درد مي كند ؟ آيا ... ؟. وقتي كه والدين نتوانند خواست كودك خود را بفهمند در استرس فوق‌العاده اي قرار مي گيرند و بسيار احساس درماندگي خواهند كرد . از طرف ديگر وقتي كودك نتواند خواست خود را بيان كند ممكن است رفتارهائي مانند خودآزاري و يا ديگرآزاري را در پيش بگيرد كه اين امر نيز خود باعث بيشتر شدن استرس و  ناراحتي در اعضاء خانواده مي شود . رفتارهاي تكراري و مقاومتي كودك نيز از طرف والدين بسيار مهم و ناراحت كننده مي باشند زيرا در قدرت يادگيري و پيشرفت او در مراحل درماني اختلال ايجاد ميكنند . ناتوانائي هاي كودك در زمينه مهارتهاي اجتماعي مانند ناتواني در بازي ها نيز در خانواده باعث استرس مي شود . بسياري از كودكان اُتيستيك در خوابيدن و غذا خوردن مشكلاتي دارند . خواب نامناسب و بي موقع و همچنين بد غذائي و محدوديت نوع غذا در اين كودكان علاوه بر ايجاد مشكلات جدّي باعث خستگي جسمي و استرسهاي رواني بيشتر والدين مي شود . به هر حال در خانواده هاي كودكان اُتيستيك هميشه اين گونه مبارزات وجود دارند . عدم تحمل كودك در نشستن بر روي صندلي براي مدت طولاني باعث مي شود كه خانواده نتواند دور هم غذا را صرف كنند . اختلالات خواب در اين كودكان باعث مي شود كه والدين ( و گاهاً ديگران به علت داد و فرياد كودك ) نتوانند خواب مناسب داشته باشند . اختلالات رفتاري و عدم فرمانبرداري باعث مي شود كه خانواده نتواند مانند سايرين در مراسم ها و ميهماني هاي فاميل شركت كند . مثلا ممكن است مادر مجبور شود در خانه بماند تا پدر به همراه بقيه خانواده در مراسمي شركت كند به اين ترتيب خانواده به صورت درست فعاليّت هاي خود را نمي تواند انجام دهد .

از ديگر مشكلات مهم خانواده هاي كودكان اُتيستيك حضور در اجتماعات و بيرون از منزل است . خيره شدن مردم به كودك ، اظهار نظرهاي طعنه دار ، سرزنش والدين ، عدم درك شرايط والدين همگي باعث ناراحتي و افزايش استرس در والدين مي شود كه پرهيز از حضور در اجتماعات از طرف والدين يكي از عواقب آن است .مثلا ممكن است كودك اُتيستيك بدون توجه به چيزي غذاي كسي را از بشقاب او با دست بردارد . همين تجربه كافيست كه والدين از رفتن به ميهماني ها هراس پيدا كرده و به بهانه هاي مختلف از اين كار سر باز زنند .همين كناره گيري ها و فرار از ديگران باعث مي شود كه تعطيلي ها به روز هاي غم انگيز تبديل شوند زيرا خانواده نمي تواند با سايرين ارتباط داشته و از بودن با ديگران و از حضور در تفريحگاه ها لذت ببرد. به اين ترتيب به تدريج والدين از دوستان و اقوام خود كناره گيري مي كنند و تنها مي شوند .اين مسئله باعث ناراحتي هاي بيشتر و افزايش استرس در خانواده خواهد شد.

از ديگر نگراني هاي والدين اين كودكان آينده آنها مي باشد. آنها مي دانند كه هيچ كس مانند آنها از كودك مراقبت نخواهد كرد. آنها با تمام وجود سعي مي كنند كه كودك احساس راحتي كرده و كمتر ناراحتي داشته باشد . والدين نگران اين هستند كه آيا بعد از آنها نيز كودكشان در راحتي و آسايش خواهد بود ؟

مسئله مالي از ديگر مشكلات خانواده هاي كودكان اُتيستيك مي باشد . داشتن يك كودك اُتيستيك در خانواده يعني صرف پول زياد براي آزمايشات ، جلسات تشخيص ، اجراي برنامه درماني در خانه ، و روشهاي درماني و داروئي ديگر. از آنجائيكه در بسياري از موارد يكي از والدين مجبور هستند كه هميشه با كودك باشند و در برنامه آموزشي شركت داشته باشند، به ناچار فقط يكي از والدين مي تواند كار كند و ديگري بايد از كار كردن چشم بپوشد كه اين به معناي نصف شدن درآمد خانواده نيز مي باشد.

والدين كودك اُتيستيك هميشه يك غم بزرگ را در خود احساس مي كنند و آن محروم شدن از كودك سالمي است كه دوست داشتند داشته باشند. همچنين آنها هميشه در حسرت شرايط خوب خانوادگي هستند كه انتظار داشتند در خانه آنها وجود داشته باشد. اين احساس ها و غصه ها خود باعث افزايش ناراحتي ها و استرسهاي اين خانواد ها مي باشد.

در اين خانواده ها برادران و خواهران اين كودكان نيز در معرض انواع استرس ها و دلواپسي ها مي باشند. خجالت كشيدن از دوستان خود در مورد برادر و يا خواهر ناتوان خود، حسادت در مورد پرداختن بيش از حد والدين به برادر و يا خواهر اُتيستيك خود، ناتواني برادر و يا خواهر اُتيستيك در بازي با او، مورد خشونت قرار گرفتن از طرف برادر و يا خواهر اُتيستيك، نگراني در مورد آينده او، و ... همگي مي توانند باعث بروز استرس و نگراني    هائي در آنها شوند. ما مي دانيم كه والدين يك كودك اُتيستيك در شرايط سختي به سر مي برند و درك موقعيّت و احساس آنها مشكل است ولي به هر حال براي كمك به كودك و خانواده بايد سختي ها را تحمل كرده و روش درست و برنامه ريزي شده اي را طي كرد تا هر چه زودتر از اين مشكلات كاسته شده و كودك نيز درمان شود. در اينجا چند پيشنهاد براي كم كردن استرس در اين خانواده ها مطرح مي شود.

ما پيشنهاد مي كنيم اعضاء خانواده به خصوص والدين زماني را نيز براي خود و كارهائي كه دوست دارند اختصاص بدهند. در جواب اين پيشنهاد والدين اغلب اظهار مي دارند كه آنها وقتي برايشان باقي نمانده است. ولي بايد به خاطر داشته باشيد كه حتي چند دقيقه در روز نيز مي تواند بسيار مؤثر باشد. برخي والدين حتي با صرف چند دقيقه براي ماليدن كرم به دستهايشان، پختن غذاي مورد علاقه خود، و يا گوش كردن به موسيقي مورد علاقه خود اين فرصت را براي تمدد اعصاب ايجاد مي كنند. شايد تعجب كنيد اگر بشنويد كه حتي والدين نيز مانند كودكان اُتيستيك براي كارهائي كه انجام مي دهند بايد مشوق دريافت كنند تا بتوانند بهتر كارها را ادامه دهند. علاوه بر تشويق خود، اعضاء خانواده بايد همديگر را نيز تشويق كنند. زن و شوهر نيز بايد كارهاي يكديگر را تشويق كنند و مايه اميدواري ديگري در ادامه اين راه مشكل باشند و نيز به خاطر داشته باشيد كه برادران و خواهران كودك را نيز براي كمك به برادر و يا خواهر اُتيستيك خود تشويق كرده و آنها را به ادامه اين كار ترغيب كنيد. زن و شوهر نيز بايد وقتي را براي تنها بودن با هم قرار بدهند تا از استرس و خستگي خود بكاهند. البته كيفيّت اين وقت از مدت آن مهمتر است. اين وقت مي تواند وقتي كه كودكان در خوابند و يا وقتي كه آنها در كلاس درس و برنامه درماني هستند فراهم شود.

از راه هاي ديگر كم كردن استرس و نگراني مي توان به اين موارد اشاره كرد: دعا و نماز، تمرينات ورزشي، تمرينات آرامشي و تنفس عميق، نوشتن مطالب براي يك روزنامه، برنامه ريزي براي انجام كارهاي معوقه در طول روز، پرداختن به امور هنري، قدم زدن، ديدار با دوستان، و ...  .

مسائل امنيّتي در خانه

بسياري از والدين و مراقبين كودك امنيّت محيط خانه را براي كودكان اُتيستيك مهم مي دانند. گذاشتن درهاي امنيتي در ورودي پلّه‌ها و درهاي خروجي، قرار دادن محافظ بر روي پريز هاي برق، و گذاشتن قفل هاي اضافي بر روي كابينت ها ميتواند از جمله مسائل امنيتي باشد. اين مسائل امنيتي براي تمامي والدين در سالهاي اول زندگي كودك وجود دارد ولي والدين كودكان اُتيستيك ممكن است اين موارد را براي مدّت زمان بيشتري احتياج داشته باشند. رفتار هاي كودك اُتيستيك مي تواند باعث بروز حوادثي براي او شوند مثلا بالا و پائين پريدن هاي فراوان، عقب و جلو كردن خود، پاره كردن اشياء، انداختن اشياء بر روي زمين، كوبيدن وسائل به اطراف، روشن و خاموش كردن وسائل برقي، قرار دادن اشياء در وسائل خانگي، و ... همگي مي توانند در صورت بي توجهي باعث بروز حوادثي شوند. فقط كافي است به بازي بچه ها با كبريت اشاره كنيم كه چقدر مي تواند خطرناك باشد. بنابر اين هم رعايت موارد ايمني در خانه و هم سعي در آموزش كودك در باره اين موارد ضروري مي باشند. ما در اينجا پيشنهادهائي براي بيشتر كردن امنيت خانه كودكان اُتيستيك به شما ارائه مي دهيم. بايد به خاطر داشته باشيد كه خانه نيز مي تواند كلاس درسي براي كودك باشد. والدين مي توانند با قرار دادن قفل هاي اضافي، وسائل هشدار دهنده و استفاده از علائم و تصاوير محيط خانه را براي امنيت بيشتر و آموزش به كودك مهيا كنند. بهتر است اول از مكان هائي كه كودك در آنها بيشتر وقت خود را مي گذراند و اتاق هاي مخصوص او شروع كنيد. مثلا اگر كودك دوست دارد كه شير آب گرم را در حمام باز كند بهتر است از حمام شروع كنيد و يا اگر كودك اغلب از خانه به بيرون مي رود تمهيداتي را در مورد در ورودي خانه بايد بيانديشيد. مبلمان و وسائل خانه را به نحوي بچينيد كه براي كودك فرصتهاي آموزشي را فراهم كنند و همينطور خطري براي كودك نداشته باشند. مثلا اگر كودك برنامه آموزش نشستن را دارد بايد صندلي براي نشستن در اختيار كودك باشد. وسائل و مبلماني را كه كودك مي تواند از آنها بالا رفته و به قفسه‌ها و وسائل ديگر دسترسي پيدا كند، به مكاني ديگر انتقال دهيد. اگر كودك اشياء را به دهان خود مي گذارد بهتر است كه سطح زمين و مبلمان را تميز نگاه داريد و اشياء ريزي را كه كودك به راحتي به آنها دسترسي دارد به مكان‌هاي دور از دسترس او انتقال دهيد. براي پلّه ها و محل‌هائي كه خطر سقوط دارند موانع و درهائي قرار دهيد تا اين خطرات را از بين ببريد. براي در خروجي منزل و مكان‌هائي كه كودك نبايد وارد آنها شود قفل‌هائي قرار دهيد تا هنگامي كه كودك تنها مي باشد نتواند وارد آنها شود. برخي از والدين براي ممانعت از خروج كودك از اتاق خود در نيمه هاي شب، براي در اتاق كودك قفل هاي مخصوص قرار مي دهند. فراموش نكنيد كه قفل طوري نباشد كه بر حسب اتفاق كودك شما را در اتاق زنداني كند و همچنين قفل بايد طوري باشد كه به سرعت و به راحتي باز شود. براي كابينت ها و كشوهائي كه وسائل تيز و برنده و يا دارو در آنها نگاه داري مي شوند حتماً قفل هاي مناسب تهيه كنيد تا كودك نتواند آنها را باز كند. اگر كودك عادت به آويزان شدن از پنجره  را دارد، وسائلي را كه كودك براي رسيدن به پنجره از آنها بالا مي رود، به جاي ديگر انتقال دهيد و براي پنجره ها نيز محافظ قرار دهيد. براي پريز هاي برق درپوش تهيه كنيد. براي اتاقهائي كه وسائل برقي مانند ماشين لباسشوئي، تلويزيون، اتاق كار  و ... وجود دارند تمهيداتي بيانديشيد تا كودك نتواند آنها را راه اندازي كند. سيمها و كابل هاي برق را دور از دسترس كودك نصب كنيد تا كودك نتواند با آنها بازي كند. پودر هاي رختشوئي، سوخت ها، موادشوينده، مواد ضد عفوني كننده و كلا مواد شيميائي مي توانند حادثه آفرين باشند آنها را دور از دسترس كودك قرار دهيد. قرصهاي رنگي وجود دارند كه بسيار شبيه بعضي از شكلاتها هستند بسيار مراقب باشيد تا در دسترس كودك قرار نگيرند. وسائلي كه احتمال افتادن آنها مي رود را محكم كنيد و از قرار دادن دكور هاي شيشه‌اي و فلزي در مكان هائي كه در دسترس كودك مي باشد خودداري كنيد. بهتر است در خانه از قيچي هائي كه نوك مدوّر دارند استفاده شود و  محل چاقوها و وسائل تيز را دور از دسترس كودك انتخاب كنيد.

خواهران و برادران كودك اُتيستيك

بزرگ كردن كودك اُتيستيك براي والدين و همچنين براي خانواده مسائلي را به همراه خواهد داشت. از اولين مسائل و مشكلات مهم كمبود وقت والدين در رسيدن به خواسته هاي همگي افراد خانواده است. درگيري با مسائل كودك اُتيستيك تقريباً تمامي وقت و انرژي والدين را صرف خود مي كند و وقت كمي را براي مسائل ديگر افراد خانواده باقي مي گذارد. بسياري از والدين اعتراف مي كنند كه وقت كافي براي پرداختن به ديگر اعضاء خانواده را ندارند. بسياري از والدين خود، زندگي خود، و آرزوهاي خود را فداي كمك به كودك اُتيستيك خود مي كنند و در زندگي آنها پرداختن به خود ديگر معنائي ندارد ولي اين امر نبايد باعث اين شود كه پرداختن به ساير اعضاء خانواده فراموش شود. بايستي شرايطي فراهم شود كه در كنار پرداختن به امور ديگر فرزندان، به آنها تفهيم شود كه برادر و يا خواهر اُتيستيك آنها داراي مشكل مهمي است كه همگي بايد براي كمك به او تلاش كنند و به آنها آموزش داده شود كه در اين امر كمك والدين باشند و آنها را درك كنند. تحقيقات و تجارب نشان داده است كه بسياري از اين خواهران و برادران توانسته‌اند به خوبي با اين مشكلات كنار بيايند و در برنامه درماني كودك كمك مهمي باشند. بهتر است والدين به ساير اعضاء خانواده اُتيسم و عوارض آنرا توضيح دهند تا رفتارهاي كودك بيمار را بهتر شناخته و با آن كنار بيايند. بهتر است هر چند وقت يكبار جلساتي در خانواده تشكيل شود و موضوع اُتيسم و كارهائي را كه قصد انجام آنرا داريد براي ساير اعضاء توضيح دهيد تا آنها نيز در جريان امور باشند. البته بايد سعي شود توضيحات و مسائل مطرح شده متناسب با سن آنها بيان شوند تا آنها بهتر مشكل را درك كنند. در رابطه با خصوصيات كودك اُتيستيك بايد با ديگر افراد خانواده به خوبي صحبت شود زيرا مثلا وقتي كه يك كودك سالم براي بازي با يك كودك اُتيستيك به طرف او مي رود ممكن است در ابتدا كودك بيمار به كودك سالم پشت بكند. در اينجا بايد به كودك سالم فهماند كه اين كار كودك بيمار از روي عمد و قصد نيست و او بايد سعي كند تا با كودك بيمار ارتباط برقرار كرده و توجه او را به خود جلب كند. دستور العمل هائي وجود دارند كه با آموزش آنها به برادران و خواهران سالم مي توانند با برادر و يا خواهر اُتيستيك خود ارتباط برقرار كرده و بازي كنند. از جمله اين آموزشها مي توان به نكات زير اشاره كرد: جلب توجه كودك بيمار، دادن دستورهاي ساده، و دادن مشوق و تشويق براي رفتار و بازي درست.

شما بايد حتماً در طول هفته وقت مشخصي را براي كودكان غير اُتيستيك خود كنار بگذاريد تا آنها نيز بتوانند تفريح كرده و از وقت خود لذت ببرند.

مطالبي را كه در طي اين 3 فصل برايتان فراهم كرديم، ترجمه مقاله‌اي بود كه انجمن اُتيسم آمريكا براي آشنائي بيشتر افراد جامعه بخصوص والدين كودكان اُتيستيك تهيه كرده‌اند. در اينجا از تهيه كنندگان اين مقاله تشكر كرده و اميدواريم كه ترجمه آن نيز بتواند براي خانواده‌هاي ايراني كه كودك اُتيستيك دارند و همينطوربراي ساير افرادي كه به اين مقوله اهميّت داده و علاقه مند هستند مفيد بوده باشد.